Les misérables (Những Kẻ Khốn Khổ – 2019) không phải là bộ phim dạng bình mới rượu cũ khi so với tác phẩm cùng tên của văn hào Victor Hugo. Nhưng xét về tính mục đích lẫn ý nghĩa thì có tính tương đồng, nghĩa là phim chỉ ra bản chất của một xã hội và sự phức tạp của nó trong bối cảnh hiện tại. Nói chính xác hơn, kịch bản không phải là một bản sao chép ý tưởng rồi thay đổi nội dung bằng cách khoác cho nó bộ áo hiện đại. Phim giành được giải thưởng của ban giám khảo tại LHP Cannes 2019, IMDb 7.7
Phim bắt đầu bằng cuộc ăn mừng chiến thắng tại World Cup 2018, rất nhiều người đổ ra đường thuộc mọi tầng lớp trong xã hội. Sau đó là câu chuyện về một cảnh sát tên Stéphane chuyển công tác tại khu vực vô cùng hỗn loạn tại thành phố Montfermeil, và nhiều vấn đề rắc rối đã diễn ra, nó phơi trần những vướn mắc đang tồn tại.
Bộ mặt xã hội hiện đại
Pháp là một trong những nước giàu có và phát triển, cũng chính vì thế mà có rất nhiều thành phần nhập cư để tìm kiếm một cuộc sống hạnh phúc, ngoài ra còn có sự góp phần của lịch sử trong nhiều thế kỷ, từ đó tạo ra một xã hội đa chủng tộc và đa văn hóa, việc điều hòa tính khác biệt là vô cùng khó khăn. Nhưng đó không phải là vấn đề tạo ra sự hỗn loạn mà chúng ta thường thấy.
Sự việc xuất hiện khi một sư tử con ở rạp xiếc bị Issa – một thiếu niên lấy trộm, từ đó tạo ra mâu thuẫn giữa băng đảng của người da trắng và người da đen, kéo theo sự tham gia của nhóm cảnh sát khu vực và thành phần những người Hồi giáo. Quá trình xung đột tăng cao khi một phát đạn từ súng khói khiến Issa bị thương và bị flycam của một cậu bé da đen quay được. Tính nghiêm trọng của sự việc là nếu đoạn video đó được tung lên mạng thì nó sẽ tạo ra một làn sóng phản đối vô cùng mạnh mẽ, có thể tạo ra những cuộc bạo loạn như từng có trong lịch sử nước Pháp.
Thật ra thì bản chất câu chuyện không có gì là lớn lao, xét cho cùng thì đó cũng chỉ là chuyện trẻ con, nhưng cách mà con người ta đối xữ với nhau đã khiến nó thành chuyện của người lớn và tác động đến toàn xã hội. Hãy nhìn vào những gì đã diễn ra, cảnh sát thì móc nối với các tay anh chị trong các băng đảng, họ ngó lơ với những tay tội phạm buôn bán ma túy hoặc thu tiền bảo hộ, lại thể hiện sự hách dịch và lạm dụng quyền lực với các thành phần nhỏ yếu hơn như phụ nữ và thanh thiếu niên.
Khi nói về Hồi giáo, chúng ta không khỏi nghĩ ngay đến khủng bố của thành phần cực đoan, nhưng đó lại là nơi mà cậu bé da đen chạy đến để được nương nhờ, không phải là cảnh sát hoặc băng đảng của người da đen. Tại sao lại như vậy? Vì mặc dù có những định kiến không tốt về họ, thì bản thân nền văn hóa đó vẫn có thứ khiến cho chúng ta tôn trọng, chính là họ không bị sự phát triển của thế giới vật chất khiến cho biến chất, họ vẫn giữ được những chuẩn mực mà một con người cần phải giữ, như đức tin mà họ dành cho tôn giáo. Và điều này cũng khiến chúng ta không lạ lùng khi vô số con người đã bị thuyết phục để tham gia vào các tổ chức khủng bố, vì thế giới hiện đại được gọi là tiến bộ cũng đang thể hiện sự tàn phá vô cùng khủng khiếp lên môi trường lẫn xã hội theo cách vô trách nhiệm của nó.
Cậu bé trộm con sư tử để làm gì? Để trao cho nó sự tự do vốn dĩ thuộc về nó, vì cậu bé không muốn thấy nó phải bị nhốt trong cái lồng bé xíu và được nuôi như một con chó con, rồi sau đó trở thành thứ để mua vui cho con người ở rạp xiếc, cậu bé không muốn thấy nó bị “huấn luyện” – mà thực chất là đánh đập và giam cầm. Còn cậu bé da đen đã làm gì? Cậu bé chỉ đang chơi flycam và vô tình quay được cảnh xung đột, đó là lỗi của ai? Lỗi của cảnh sát, nhưng khi những cảnh sát theo đuổi, họ xem cậu bé như một tội phạm nguy hiểm, khi họ lấy được flycam, họ đập nát nó thành mảnh vụn. Chúng ta cứ tự hỏi tại sao thành phần tội phạm ngày càng được trẻ hóa, nhưng không bao giờ nhìn lại cách mà chúng ta hành xữ với người khác, đặt biệt là với thành phần thiếu niên.
Ai là những kẻ khốn khổ? Là tất cả chúng ta và những con người nhỏ yếu hơn chúng ta. Chỉ vì sự phát triển vật chất, người ta bỏ mặc một thành phần của xã hội phải sống trong sự dốt nát và nghèo khó, giống như chuyện các phụ nữ muốn có tiền tổ chức lễ cưới cho con cái thì phải tự gom góp lại như “chơi hụi”, sự vất vả trong việc gia đình khiến họ không thể quản lý và dạy dỗ con cái. Cũng giống như lời của người Hồi giáo, rằng anh cảnh sát có thể ngăn chặn sự việc này nhưng không thể chặn lại sự nóng giận nẩy sinh.
Stéphane là một cảnh sát tốt, nhưng anh ấy có thể làm gì? Anh ấy bất lực, như cảnh cuối cùng ta thấy trong phim, Stéphane rút súng nhắm vào cậu bé thiếu niên. Những thiếu niên đó phản kháng và bao vây cảnh sát bằng những thứ gì? Pháo hoa – thứ người ta dùng để ăn mừng, những chiếc xe đẩy của siêu thị – chủ nghĩa tiêu dùng, bom xăng làm từ những chai bia chứa xăng – thứ chất kích thích khiến con người thành đần độn và những cuộc chiến về dầu hỏa, trái khói bị ném ngược trở về – thứ người ta dùng để dập tắt những cuộc biểu tình phản đối chính phủ. Khẩu súng của cảnh sát đại diện cho thứ vũ khí dùng để bảo vệ xã hội, nhưng ngày nay người ta dùng nó để chĩa thẳng về những thiếu niên là tương lai của xã hội đó. Vậy có thể đưa ra nhận định gì về xã hội hiện đại này? Đó là chúng ta đang sống trong một xã hội khốn nạn, và tất cả chúng ta là những kẻ khốn khổ của nó.
Chí Blog có kịch bản phim điện ảnh, ai mua không?
Sự biến đổi bản chất xã hội xưa và nay
Xã hội thời Victor Hugo là một xã hội cay nghiệt và bảo thủ, được điều hành bởi luật pháp cực kỳ hà khắc hoàn toàn thiếu vắng tình yêu thương và sự tha thứ, chính vì thế thông điệp trong tác phẩm của ông ấy là nêu cao tình yêu thương giữa con người với con người, xã hội đó cần một cuộc cách mạng để thay đổi, cần những người như vị linh mục tràn đầy tính vị tha, và nhờ đó đã thay đổi tâm hồn của một tù nhân vượt ngục, thứ pháp luật cay nghiệt đó cần phải chết đi như hành động tự sát của vị sĩ quan cương trực khi nhìn rõ sự thật.
Còn xã hội ngày nay là một xã hội vô trách nhiệm, biến chất, vô tình và vô đạo đức. Nó biến những thanh thiếu niên thành tội phạm và thành kẻ thù của nó. Nó dùng sai lầm của nó trở thành lý do để trấn áp sự thật, giống như chiếc flycam đã bị đập nát, nếu những hành xữ của các cảnh sát được đúng mực, sự việc đã không trở nên tồi tệ như vậy, hãy nhìn cậu bé da đen thất vọng khi không còn gì để quay video cho trận bóng mà cậu bé đã hứa với những cô gái.
Xét về tính nghiêm trọng của vấn đề, thì ngày xưa là sự đối đầu giữa thể chế và con người, còn ngày nay là sự biến chất trong vấn đề đạo đức của con người – nó nghiêm trọng hơn nhiều, là sự đối đầu giữa thế hệ cũ và thế hệ mới, giữa một bên là người trưởng thành và phía còn lại là thanh thiếu niên hoặc thành phần nhỏ yếu trong xã hội.
Chúng ta có thể làm được gì để tạo ra sự thay đổi? Tôi không biết vì cảm thấy hoàn toàn bất lực, thế giới ngày nay không thể giải quyết được bằng một cuộc cách mạng như thời của Victor Hugo, có lẽ chúng ta cần nhiều hơn những con người như Stéphane, hoặc cần nhiều hơn những cuốn sách của các văn hào vĩ đại, hoặc những bộ phim như phim này. Đó phải là một cuộc cách mạng trong văn hóa và nghệ thuật, nó thuộc về tinh thần, tất nhiên không phải loại “cách mạng văn hóa” đã diễn ra ở TQ. Nhưng điều này quá khó khăn với tất cả chúng ta, về phần tôi, tôi đang cố hết sức để thay đổi, còn các bạn thì sao? Các bạn có muốn thay đổi hay không?
Cảm ơn các bạn đã đọc bài, nhớ chia sẽ bài viết và giới thiệu Chí Blog đến mọi người, và tích cực “cứu tế” để mình có thêm động lực viết bài nghen.
OCB – ngân hàng phương đông, tk: 0003100008898001, NGUYỄN MINH CHÍ, chi nhánh Thủ Đức. Hoặc: Nguyễn Minh Chí, NH TMCP SAI GON THUONG TIN CN TIEN GIANG, Số TK: 0601 4671 8526
…………………….
Nhớ Share bài viết, Like Chí Blog (Facebook) để dễ dàng theo dõi những bài viết mới.
Top 120 Best review phim ý nghĩa trên Chí Blog
Những phim cùng chủ đề:
7 tội lỗi chết người – Se7en (1995): đời mà! phải không?!
Chú Hề Ma Quái – It (2017 vs 1990): nỗi sợ vs “bóng tối”
Sự Im Lặng Của Bầy Cừu – The Silence of the Lambs (1991): người, cừu, và nhộng
Nâng Cấp – Upgrade (2018): nâng cấp hay hạ cấp?
Vùng Hủy Diệt – Annihilation (2018): ung thư hay tiến hóa?
Nỗi Đau – Calvary: nơi phúc lành ra đi
Hãy Đứng Bên Tôi – Stand by Me (1986): điểm tựa của cuộc đời
Một Thời Ở Anatolia – Once Upon a Time in Anatolia (2011): ánh sáng thiên thần trong đêm
Loạn Giới – Dogtooth (2009): bẻ gẫy cái răng chó
Capernaum (2018): hãy trở thành siêu anh hùng của đời thực
I Daniel Blake (2016): đừng biến chúng tôi thành kẻ tìm sự bố thí
Không Ai Biết – Nobody Knows (2004): giá phải trả cho sự phát triển
About Author
