Có phải những diễn giải suốt 9 năm qua là những gì phim muốn nói? Inception (2010) có IMDb 8.8 , đã có rất nhiều bài viết về phim này, nhưng một lần nữa, tôi muốn giải mã lại, vì những gì tôi hiểu thì có phần khác biệt. Nếu bạn từng đọc qua các bài viết của tôi như The Witch, 12 Monkeys, Hereditary, Mr Nobody, The Machinist, Cloud Atlas, Se7en… sẽ hiểu sự khác biệt đó là như thế nào. Rất ít người không biết đến bộ phim nổi tiếng này, trong bài viết hôm nay tôi sẽ đi sâu vào ý nghĩa của nó. Nhưng trước tiên tôi sẽ nói sơ qua những khái niệm chung, những cấu trúc chính của bộ phim.
Hãy tưởng tượng bộ não của bạn như một computer vô cùng vĩ đại, có một bộ nhớ vô cùng khủng khiếp, cùng với khả năng xữ lý dữ liệu (CPU) thuộc hàng siêu việt. Các giác quan của chúng ta như mắt, tai, mũi, miệng, xúc giác của da … là những công cụ dùng ghi dữ liệu vào bộ nhớ. Vậy những gì chúng ta thấy hoặc nghe hoặc cảm giác đều được ghi lại vào bộ nhớ. Khi chúng ta thức, chúng ta chỉ có thể “chủ động” sữ dụng 5-15% khả năng xữ lý thông tin, nhưng khi ngủ, bộ não có thể tự động hoạt động với năng suất gấp nhiều lần. Điều đó giải thích vì sao mà con người có thể cảm thấy họ “sống” cả một quảng đời trong mơ nhưng thời gian thực tế thì chỉ bằng một giấc ngủ.
Sự khác biệt lớn nhất và quan trọng nhất giữa bộ não của con người với computer hoặc bộ não của động vật, chính là các dữ liệu đều mang “sự sống” của riêng nó. Có “sự sống” nghĩa là chúng có khả năng tự hấp thu thêm dữ liệu để phát triển, hoặc tự thoái hóa và tiêu biến. Có thể nói rằng, trong đầu chúng ta có một thế giới riêng đang hoạt động theo cách của nó. Nếu một tư tưởng được gieo vào “thế giới” đó, nó sẽ nẩy mầm và lớn lên từ từ, hoặc ký ức về một người vẫn sẽ “sống” trong ta, dù thực tế họ đã rời xa ta hoặc đã chết đi. Như vậy, những người thân hoặc những tư tưởng càng quan trọng đối với ta, thì trong “thế giới” đó “họ” càng “sống” mãnh liệt, và tác động mạnh lên ý thức của ta. Chính vì vậy, khi ta làm một điều lầm lỗi với ai đó, thì “hình chiếu” của người đó trong “thế giới” cũng sẽ oán hận ta, dù người đó trong thực tế không biết điều ta làm. Đó là lý do không ai có thể chạy trốn khỏi lương tâm của chính họ, không ai có thể tự lừa dối chính họ.
Khi xem lại phim này, ban đầu tôi cũng nghĩ cái kết của phim nói rằng “hạnh phúc là quan trọng nhất”, chúng ta có thể bỏ qua sự thật, nghĩa là tôi cũng đồng quan điểm với nhiều người khác. Nhưng cũng chính điều này khiến tôi cảm thấy bức bối trong lòng, vì sự thật có một vai trò cực kỳ quan trọng đối với đời sống của chúng ta. Nếu xem nhẹ sự thật thì tất cả chúng ta sẽ lạc lối trong cuộc đời này. Suy nghĩ đó buộc tôi phải khảo sát thêm một lần nữa và phải tỉ mỉ hơn. Cuối cùng thì nó đã đưa ra một câu trả lời khác.
Bộ phim được bắt đầu bởi cảnh Cobb tìm Saito để giải thoát Saito khỏi giấc mơ, nghĩa là kéo ông ra khỏi một cuộc đời giả dối và đưa ông trở lại với sự thật. Vì Cobb cần ông thực hiện lời hứa trong cuộc đời thật. Sau đó, các tình tiết tiếp theo kể về những gì đã diễn ra. Phim đã giải thích khá rõ cách mà nhóm của Cobb đột nhập vào tiềm thức của người khác để đánh cắp ý tưởng hoặc gieo ý tưởng vào họ. Quá trình này có hai người đóng vai trò quan trọng; người mơ – người xây dựng mê cung để cả nhóm có thể thực thi nhiệm vụ; nạn nhân – người bị kéo vào giấc mơ, khi bị kéo vào giấc mơ thì tiềm thức (và bí mật) của nạn nhân sẽ lắp đầy mê cung. Việc cần làm là gieo vào nạn nhân một tư tưởng mà Cobb muốn. Theo thời gian, tư tưởng đó sẽ lớn lên bên trong nạn nhân.
Rất nhiều người tiến hành phân tích phim thường bỏ qua một thứ, đó là chiếc chìa khóa quan trọng nhất, là “tựa phim”. “Inception” dịch tiếng Việt nghĩa là sự khởi đầu, bắt đầu. Cả câu chuyện bắt đầu bởi cái chết của Mal – vợ của Cobb. Nhưng đó cũng chưa phải là sự bắt đầu, ta chuyển ngược về quá khứ, Mal chết là do Cobb gieo vào đầu cô cái ý tưởng “thế giới cô đang sống là giả, và chỉ có cái chết mới giải phóng cô khỏi sự giả dối”, anh lén làm Totem của Mal quay vòng. Trước đó nữa, Mal tự lừa dối rằng cuộc đời cô đang sống là thật, cô làm Totem của cô ngừng quay. Trước đó nữa, Cobb và Mal đã rời bỏ cuộc sống thật để sống trong mơ, và đây là sự khởi đầu của tất cả, họ rời bỏ sự thật.
Trong phim có hai cảnh gần giống nhau, cảnh thứ nhất là hai đứa trẻ xây lâu đài cát, cảnh thứ hai là Cobb và Mal xây lâu đài cát. Điều đó ám chỉ rằng Cobb và Mal chẳng khác chi những đứa trẻ đang chơi trò chơi của họ, nhưng sự bất hạnh diễn ra khi họ xem cái “trò chơi” ấy là cuộc sống thật. Mal thì tự lừa dối chính cô, Cobb thì can thiệp vào sự lựa chọn của cô bằng cách gieo vào đầu cô ý tưởng về cái chết. Lẽ ra điều họ nên làm là tôn trọng sự thật, nói sự thật với nhau, cố gắng tìm cách thoát khỏi giấc mơ đó. Ở đây, thêm một lần nữa, chúng ta đều thấy con người đã chọn sai cách giải quyết vấn đề của họ, họ luôn chọn cách “dễ dàng” nhất nhưng tiêu cực nhất, đó là sự dối trá, hoặc sự điều khiển. Cobb muốn điều khiển Mal, sau đó Mal muốn điều khiển Cobb bằng cách tự sát.
Những đứa trẻ thích xây lâu đài cát, nhưng khi nó chán, nó sẽ bỏ trò chơi đó và tìm đến trò khác vui hơn. Sẽ có đứa trẻ bỏ đi vì chán, đứa kia rồi cũng chán và bỏ đi sau đó. Chúng không bị bắt buộc phải chơi cái “trò chơi” mà chúng đã chán, chúng không lừa dối nhau khi chơi, nên chúng luôn hạnh phúc. Trong khi con người lại không biết được điều đó là quan trọng thế nào. Những tòa lâu đài cát có giống những đế chế mà loài người đang xây? Sự bắt đầu của những đế chế là gì? Là vì mang lại hạnh phúc cho chính họ và gia đình. Nhưng vì xây chúng, họ lãng quên những giá trị ban đầu đó, họ bỏ rơi tình yêu, bỏ rơi gia đình.
Chí Blog có kịch bản phim điện ảnh, ai mua không?
Sau cái chết của vợ, Cobb học được một bài học vô cùng đắt giá. Do đó khi nhận được đề nghị của Saito, anh tìm cách thay đổi Fischer bằng một ý tưởng tích cực chứ không phải tiêu cực. Ý tưởng hàn gắn lại tình yêu thương giữa cha và con; cùng với sự thật về người chú của Fischer.
Nhân vật Saito, đây là nhân vật rất xuất chúng, bạn có tự hỏi là tại sao Saito lạc lối trong Limpo suốt hàng chục năm nhưng vẫn có thể quay lại? Vì ông luôn biết những gì ông đang làm, ông hiểu rõ sự thật, và ông hiểu điều ông lựa chọn. Những gì diễn ra với Saito trong Limpo đều được ông đoán trước về cuộc đời của ông, đó là trở thành một lão già cô độc.
Nhân vật Fischer, điều gì là quan trọng nhất đối với Fischer? Tôi phải công nhận rằng, dù là con của một nhà tài phiệt lớn, nhưng tâm hồn của anh rất đẹp. Điều quan trọng nhất đối với Fischer là tình cảm gia đình, anh không vui mừng khi sắp thừa hưởng một gia tài khổng lồ, điều anh quan tâm là suy nghĩ của người cha về anh. Mọi sự cố gắng của anh đều để người cha được vui lòng, tình yêu thương đó được thể hiện trong tấm ảnh. Để cứu người chú, Fischer sẵn sàng nói ra mật mã của két sắt. Mong muốn lớn nhất và sâu thẳm nhất trong Fischer cũng là tình yêu của người cha, qua hình ảnh của món đồ chơi bên trong két sắt.
Câu chuyện về Fischer đóng một vai trò rất quan trọng nhưng bị mọi người xem thường. Vì câu chuyện này đặt ra rất nhiều vấn đề quan trọng cần được giải đáp. Thứ nhất, bộ máy đi vào tiềm thức của con người chỉ có giá trị khi nó giúp chúng ta hiểu rõ “điều quan trọng nhất với chúng ta”. Thứ hai, nó có thể gieo vào tiềm thức những ý tưởng tích cực và tốt đẹp, nhờ đó mà thế giới được kết nối và được hàn gắn. Thứ ba, nó giải thoát con người khỏi sự trói buộc, giúp họ được sống theo cách họ muốn, được là chính mình.
Việc Cobb lợi dụng tình cảm của Fischer với người cha để mưu lợi cũng mà nẩy sinh câu hỏi về vai trò của sự thật đối với hạnh phúc. Vì cha của Fischer có lẽ không tốt đẹp như Fischer nghĩ về ông. Khi nào thì người ta có quyền vượt qua sự thật? Đó là khi sự thật ấy mang lại những suy nghĩ tiêu cực và hủy hoại sự sống của con người. Đó là khi nó giúp con người đạt được hạnh phúc thật, mang con người đến với tự do, đến với sự sống thật, nghĩa là với một mục đích tốt đẹp. Tất nhiên chúng ta cũng không được dùng lý do “vì mục đích tốt” để biện minh cho hành động dối trá, vì dối trá là dối trá. Sự phức tạp là ở chỗ đó.
Về vai trò của Totem, Totem mang nhiều hàm ý. Totem là ranh giới cuối cùng giúp con người nhận ra sự thật. Sự thật là con quay không thể quay mãi, đời sống con người luôn có giới hạn, con người ai cũng phải chết, sự bất tử chỉ là ảo tưởng trong đời sống này. Người ta có thể chọn lựa sống trong sự giả dối, nếu sự giả dối đó có thứ hạnh phúc mà họ mong muốn, nhưng họ cần một Totem để khi muốn quay lại thì có thể quay lại, Totem chính là đường về. Nhờ Totem mà Saito có thể trở về, và tất cả các nhân vật khác nhận ra đâu là mơ và đâu là thật. Sai lầm của Mal là chối bỏ Totem.
Có thể nói, thời đại của chúng ta là thời đại “tìm lại chính mình”. Vì sự phát triển của công nghệ rất dễ khiến ta lạc lối trong sự giả dối, hoặc chúng ta dễ bị kẻ khác điều khiển. Các trò chơi, sự khám phá về tiềm thức, những tiện nghi vật chất, có quá nhiều sự chọn lựa. Tất cả chúng sẽ vô cùng có ích nếu được sữ dụng cho mục đích tốt đẹp, nhưng cũng vô cùng nguy hiểm nếu dùng sai. Chính bộ máy đó tạo ra sự bất hạnh cho Cobb, sau đó, cũng nhờ nó mà Cobb được trở về cùng các con của anh. Gây ra lỗi lầm thì rất dễ, sửa chữa lỗi lầm thì rất khó, có những hậu quả không thể sửa chữa được.
Còn về kết phim thì sao? Nhiều người đã lúng túng khi phim kết thúc giữa lúc con quay đang lảo đảo. Nhiều người bảo rằng Cobb không quan tâm đến sự thật nữa, rằng hạnh phúc là quan trọng nhất. Không phải vậy đâu! Việc anh chạy ra gặp hai đứa trẻ thì chỉ thể hiện tình yêu thương của anh đối với chúng, nghĩa là khi bạn bắt gặp hạnh phúc thì nên tận hưởng nó trước, sau đó thì anh sẽ nhìn lại con quay. Nếu đó là sự thật thì quá tốt, nếu đó chỉ là giấc mơ thì anh sẽ phải tiếp tục nỗ lực tìm cách quay lại với các con của anh trong hiện thực. Vì chỉ sống trong sự thật mới có hạnh phúc thật. Giả như đó chỉ là mơ và Cobb biết nó là mơ, vậy anh sẽ hạnh phúc sao? Trong khi anh có hai đứa con đang chờ anh trở về.
Về chuyện diễn viên Michael Caine bảo rằng “cảnh quay nào có tôi thì là thế giới thực”, tôi chỉ xem lời nói đó như sự đùa vui. Cái gì là thật và cái gì là giả không phụ thuộc vào lời nói của bất kỳ ai, nó phải do sự suy luận của chính chúng ta. Nếu chúng ta suy luận dựa trên những lập luận logic, dựa trên những nhân tố của sự thật, chúng ta sẽ tìm ra sự thật dù bộ phim kết thúc giữa chừng. Hãy tham khảo những gì người khác nói, nhưng đừng để họ quyết định thay chúng ta “điều gì là thật và điều gì là giả”, chỉ có như thế thì chúng ta mới tìm ra lối đi nào và hạnh phúc nào dành cho chúng ta.
Cảm ơn các bạn đã đọc bài, nhớ chia sẽ bài viết và giới thiệu Chí Blog đến mọi người, và tích cực “cứu tế” để mình có thêm động lực viết bài nghen.
OCB – ngân hàng phương đông, tk: 0003100008898001, NGUYỄN MINH CHÍ, chi nhánh Thủ Đức. Hoặc: Nguyễn Minh Chí, NH TMCP SAI GON THUONG TIN CN TIEN GIANG, Số TK: 0601 4671 8526
Top 120 Best review phim ý nghĩa trên Chí Blog
Nếu bài viết của tôi có giá trị thì bạn nhớ chủ động Share và giới thiệu cho nhiều người được biết về Chí Blog (fb). Nếu bạn không chủ động, chi-blog.com sẽ sớm sụp đổ, đó là sự tất yếu trong cuộc sống khi những cố gắng không phát triển và không mang lại những thành quả như mong muốn. Còn rất nhiều bộ phim cần có góc nhìn mới, tôi không muốn bỏ lỡ, các bạn cũng vậy đúng không nào?
Top 120 Best review phim ý nghĩa trên Chí Blog
About Author
Mình đọc nhiều bài review rồi tới bài của bạn thì thực sự bị ấn tượng. Không phải chỉ bởi những lí giải về phim mà còn về những suy nghĩ và ý tưởng của bạn. Keep up the good work! 🙂
Cảm ơn bạn đã đọc bài, nhớ đọc thêm nhiều bài khác nữa 🙂