Cure (1997) là phim hình sự – kinh dị – bí ẩn của Nhật, có bạn nói “Có môt bộ phim có vẻ khá khó với anh nhưng em vẫn muốn giới thiệu :))” , các bạn có tin nổi điều này không? Có phim làm khó được Chí Blog – website duy nhất VN giải mã phim nghệ thuật? Ặc! tất nhiên là có rồi (cười), nhưng hổng phải phim này hen. Lưu ý, bộ phim rất bổ ích với các bạn làm việc liên quan đến điện ảnh và biên kịch, vì tôi sẽ dẫn ra khá nhiều “ngôn ngữ điện ảnh” để phân tích sâu ý nghĩa phim, sau này khi các bạn thành công nhớ chiếu cố lại tôi á. IMDb 7.4 , bài viết tiết lộ nội dung phim.
Ý nghĩa thông điệp truyền tải
Nội dung chính của phim là kể về những vụ giết người hàng loạt đang diễn ra ở Nhật, mỗi nạn nhân bị giết bởi từng cách khác nhau, nhưng có điểm chung là đều bị cắt xéo qua cổ và ngực có hình chữ X, hung thủ mỗi vụ án khác nhau, họ đều nhận tội nhưng không giải thích được tại sao lại giết người. Cảnh sát Kenichi được giao nhiệm vụ điều tra vụ án, hỗ trợ anh là Sakuma – nhà tâm lý học.
Sau khi xem xong phim và hiểu, tôi có đọc tham khảo vài bài viết tiếng Việt và tiếng Anh (nhờ google dịch), đừng hiểu lầm, tôi không phải tổng hợp thông tin á, đọc để xem họ nói gì thôi. May mắn là họ cũng chỉ hiểu sơ sơ bề ngoài nên tôi có thể viết review, vẫn phong cách cũ, Chí Blog không viết lại những gì người khác đã viết. Phần lớn các bài viết này chỉ ra được việc con người không thực sự “biết mình là ai” và đều mang mặt nạ, cái này không khó hiểu khi phim có câu thoại cứ được lặp đi lặp lại, “bạn là ai?”, hoặc hình ảnh một người không có khuôn mặt.
Vài người dẫn ra vài sự tương đồng với phim Se7en (1995), thật ra thì phim Cure không giống phim này. Nếu cần nói về phim nào gần giống phim này thì đó phải là The Empty Man (2020). Se7en nói về sự vô cảm của xã hội với tội ác, The Empty Man – nói về hư vô chủ nghĩa hoặc vô hồn, Cure – nói về sự vô nghĩa trong cách sống, 3 vấn đề này hơi tương tự nhưng bản chất khác nhau.
Sẽ hiểu phim này dễ hơn nếu bạn nghiên cứu kỹ những bộ phim của đạo diễn Nga mà tôi đã viết bài, không khó khi nhận ra đạo diễn phim Cure nói riêng và điện ảnh Nhật nói chung đã chịu ảnh hưởng lớn từ văn hóa phương tây. Đó là cách sữ dụng biểu tượng lửa và nước, sự phối hợp ánh sáng, ý thức và vô thức. Hoặc bạn có thể tham khảo 3 bài review phim Nhật của tôi: Drive My Car, Departures, Weathering With You.
Phim được bắt đầu bằng cảnh người vợ mắc bệnh đãng trí của Kenichi nói chuyện với bác sĩ, cô ấy đọc đoạn đầu của quyển sách, về một vị vua râu xanh hỏi cưới cô thôn nữ, tuy chưa đọc đoạn giữa nhưng cô ấy kết luận rằng sau đó vị vua bị giết chết. Vậy lời cô ấy nói có ý nghĩa gì? Không cần tìm hiểu về tác phẩm đó làm gì cho mệt, câu chuyện cổ tích thường khởi đầu bằng một điều tuyệt diệu và kết thúc có hậu, nhưng thực tế lại khác, ít ra thì với thông điệp của phim này, kết thúc mà người vợ đoán là điều tồi tệ, là cái chết; nó còn có một ý khác, đó là thâm tâm cô ấy rất muốn giết chết người chồng, đọc hết bài bạn sẽ hiểu tại sao, còn về có bộ râu xanh – biểu tượng của cá nhân tính. Tuy nhiên sau đó, khi người vợ trở lại bệnh viện, cô ấy đã quên về những gì cô ấy đã nói, hãy chú ý về từ “quên” này, nó có 3 ý nghĩa.
Vòng vo đã nhiều, giờ thì tôi chỉ ra thẳng những “ngôn ngữ điện ảnh” trong phim nhé. “Bộ 3” trong phim gồm bản thân nhân vật – nơi nhân vật “sống” – người mà nhân vật gắn bó, lửa gắn liền với nam tính, nước gắn liền với nữ tính.
Vụ án đầu tiên, người đàn ông có thể trước đó đã tiếp xúc với kẻ thôi miên, và anh ta bị tác động bởi nguồn sáng trong đường hầm, sau đó sữ dụng ống nước bằng sắt trong đường hầm làm hung khí giết người, cả 2 thứ này đều là dụng cụ nơi công cộng; cô gái bị giết là gái điếm – phục vụ cộng đồng, cô ấy như thứ nước chảy trong cái ống thép ấy. Nếu giải thích theo nội dung phim, người đàn ông bị thôi miên bởi thứ ánh sáng nơi công cộng, nó kích hoạt cái vô thức cá nhân muốn giết những cô gái điếm trong nội tâm anh ta; nếu giải thích theo lối siêu hình, việc đàn ông biến phụ nữ trở thành gái điếm là một hành vi “giết người” và nó được cụ thể hóa bằng tội ác trong phim.
Tương tự với những vụ án khác cũng vậy, người đàn ông có vợ đã gặp kẻ thôi miên, anh ta bị kích hoạt vô thức trong nhà bếp và dùng con dao trong đó làm hung khí. Khi được hỏi “vợ anh là ai?” thì anh ta chỉ biết trả lời “người nội trợ”, anh ta không thật sự biết vợ anh ta là ai, và cũng như từng người được hỏi “anh là ai?”, họ chỉ biết trả lời bằng cái tên, bằng chức vụ, bằng nghề nghiệp. Chúng ta phủ lên chúng ta những thứ đó và đồng hóa bản thân với chúng; vậy thì chính xác thì chúng ta là ai? Là tập hợp của những giá trị tinh thần, là tính cách, là tâm hồn, là tình yêu, là cảm xúc, vui, buồn, hạnh phúc, khổ đau, sự mâu thuẫn, đó mới là chúng ta.
Hoặc như lúc kẻ thôi miên hỏi “tôi đang ở đâu?”, anh ta được trả lời bởi một cái tên, và nó thuộc về nước Nhật, vậy cũng nên tiếp tục đặt câu hỏi “nước Nhật là gì?”, và câu trả lời chính xác phải là cái tinh thần và văn hóa Nhật. Nhưng vấn đề ở chỗ, người ta bây giờ chỉ nhớ đến một cái tên rỗng tuếch và “quên” mất cái cái tâm hồn mà cái tên đó đại diện. Hoặc ai đó chỉ vợ / chồng của chúng ta và hỏi “cô ấy là ai”, giờ chúng ta sẽ nói gì? Sẽ là “người mà tôi yêu thương và chia sẻ mọi thứ với tôi suốt đời”, hay sẽ là “vợ của tôi, người nấu bếp của tôi, giặt đồ cho tôi, bạn tình của tôi, người sinh con cho tôi”?
Chí Blog có kịch bản phim điện ảnh, ai mua không?

Từ đây chúng ta sẽ đề cập đến từ “quên”, tại sao người vợ mắc chứng bệnh hay quên? Bởi vì cô ấy sống với một người chồng luôn luôn chỉ có công việc, có chồng trên danh nghĩa nhưng không mang bản chất của một người chồng đích thực. Chúng ta thường hay quên những điều gì? Là những điều không mang một ý nghĩa nào đối với chúng ta, ví như con đường đến sở làm, chúng ta chạy xe trong vô thức, theo thói quen, theo quán tính; nó cũng giống như thói quen của người vợ, cứ mở máy giặt nhưng không có quần áo gì trong đó, vì những việc của một người vợ phải làm đã không còn ý nghĩa gì nữa, đó là sự vô nghĩa mà tôi đã nói ở trên, khi so sánh các bộ phim.
Sự quên của người vợ, thể hiện 2 ý nghĩa, thứ nhất vì nó vô nghĩa, thứ 2 là thể hiện bản tính của phụ nữ, họ dễ dàng tha thứ, ví như Kenichi cứ hứa mãi rằng họ sẽ đi du lịch ở nơi nào đó, nhưng anh ta luôn thất hứa, và người vợ luôn bỏ qua, giống như việc cô ấy quên mất cái ý muốn giết vị vua râu xanh. Còn cái ý thứ 3 của từ “quên” là gì? Nó nằm ở người đàn ông, họ quên nhưng họ không thực sự quên, họ chỉ quên trong sự ý thức nhưng họ không quên trong cái vô thức, nói cách khác thì họ chỉ đang kiềm nén nó. Chúng ta có thể thấy cụ thể điều đó trong vụ án vị cảnh sát rút súng bắn đồng nghiệp sau khi được kích hoạt vô thức, anh ta căm ghét đồng nghiệp, nên khi vô thức hoạt động, anh ta giết người cực kỳ tự nhiên, như lời nhà tâm lý học đã nói, không ai có thể làm biến đổi lương tâm một con người bằng phương pháp thôi miên trong thời gian ngắn như vậy.
Bạn có biết tại sao tôi nói phim này giống phim The Empty Man? Vì chẳng có kẻ nào khiến hung thủ giết người, kẻ thôi miên chỉ kích hoạt cái vô thức thôi, hung thủ giết người vì những thù hận chất chứa trong vô thức của họ, giống như chuyện những thiếu niên trong phim The Empty Man tự tử hàng loạt, không có cái gì gọi là “the Emptyman buộc tôi làm vậy”.
Tuy phân tích như thế, nhưng bản thân kẻ thôi miên trong phim không phải là vô tội, vì anh ta biết được cái bản ác trong người đàn ông nhưng anh ta vẫn cố tình kích hoạt nó, và hãy chú ý sự khác biệt khi kích hoạt với đàn ông và phụ nữ, với đàn ông, kẻ thôi miên chỉ cần kích hoạt, tội ác tự diễn ra, còn với phụ nữ – vị nữ bác sĩ, anh ta phải khơi lên những thù hận trong lòng cô ấy với đàn ông, và hãy nhớ rằng những thù hận đó là chính đáng, phụ nữ Nhật bị “đàn áp” rất dã man từ mọi mặt trong đời sống, cho nên sau đó nữ bác sĩ đã lột da mặt (“lột mặt nạ”) của gã nào đó trong nhà vệ sinh, à, cô ấy bị thôi miên bởi nước.
Sự vô nghĩa của cách mà con người sống cũng được thể hiện qua cảnh chiếc xe bus (tính cộng đồng – xã hội), phía ngoài chả có gì cả, trong xe các ghế ngồi cũng trống rỗng, thực tế nó không “trống rỗng” nhé các bạn, nhưng giống như điều tôi nói khi chúng ta đến sở làm, trên đường rất đông người, nhưng chúng ta không nhớ ai cả, vì tất cả họ đều vô nghĩa với chúng ta.
Giờ chúng ta hãy nói về chữ X, nó là biểu tượng của cái xác (không biết của khỉ hay người) bị trói chéo tay chân, vậy cái xác đó lại biểu tượng cho điều gì? Hãy nhớ lại cảnh khi Kenichi nóng giận và muốn đánh kẻ thôi miên, nước đã rơi xuống làm tắt ngọn lửa trong cái bật lửa, trong nam tính có sự nóng giận và chỉ có sự tha thứ và sự diệu dàng của nữ tính mới có thể dập tắt nó. Thế nhưng vấn đề ở đây là, hầu như mọi vai trò trong xã hội Nhật nói chung và của loài người nói riêng, đều do đàn ông làm chủ. Các bạn có thấy sự tréo nghoe của nó?
À! Chữ X còn mang ý nghĩa thứ 2 là sự cưỡng bức nữa, sự trấn áp vô hình của cách mà xã hội đang vận hành, nói ví dụ, lẽ là nam và nữ đến với nhau bởi tình yêu và sau đó là gia đình, nhưng những giá trị cơ bản đó không còn, họ đến bởi tình dục, tiền bạc, sự sinh tồn…
Yêu thương sẽ sinh ra yêu thương, thù hận sẽ sinh ra thù hận, giả như chúng ta định nghĩa nữ tính bởi những điều tốt đẹp như sự bao dung, lòng trắc ẩn, tình yêu thương, thì một nhà chính trị nữ khác với nhà chính trị nam, thủ tướng nữ khác thủ tướng nam, cảnh sát nữ khác cảnh sát nam. Tôi không biết xã hội loài người sẽ biến đổi thế nào, nhưng tôi đoán rằng sẽ ít xẩy ra chiến tranh hơn rất nhiều. Bản tính nữ phù hợp với cộng đồng tính hơn nam – vốn là đại diện cho cá nhân tính, nhưng thực tế thì ngược lại, có phải giống cái xác chết bị cột chéo tay chân và chết cứng không?
Lại nói về cái vô thức mà con người tìm ta, lẽ ra nó phải là phương pháp chữa bệnh cho tâm hồn loài người, nhưng con người đã làm gì với nó? Kẻ thôi miên là biểu tượng và là cụ thể hóa cho câu trả lời, anh ta dùng những gì học được để kích hoạt cái ác tồn tại trong con người; biểu tượng thứ 2 là nhà tâm lý học, anh ta tự trói bản thân và tự sát. Nói vậy thì hơi quá, con người cũng dùng nó để chữa bệnh, nhưng hãy nhìn, chúng ta dùng nó trong mục đích thương mại nhiều hơn hen, hỏi thật một câu, khi bạn tìm hiểu tâm lý học, thì mục đích của bạn là hiểu chính bạn và người khác, hay là để sữ dụng nó trong việc “dụ dỗ” khách hàng mua sản phẩm của bạn? Muốn biết câu trả lời thì vào nhà sách sẽ rõ! Cả hàng đống sách “đắc nhân tâm” trong đó, nó bán đắt như tôm tươi.
Giờ thì chúng ta tổng kết phim nhé! Nữ tính mang tính cộng đồng thuộc về nhóm bị chà đạp – cô gái điếm bị giết, nữ tính mang tính kết nối các nhân và cộng đồng – người vợ bị giết, nữ tính biểu tượng cho vẻ đẹp và sự tha thứ – vợ Kenichi bị cho vào nhà thương điên và bị giết, nữ tính phục vụ cộng đồng – nữ bác sĩ và nữ y tá thì thành kẻ sát nhân vì họ bị đàn ông áp chế, họ căm hận những người mà họ phục vụ.
3 người đàn ông hiểu rõ bản chất của việc khám phá vô thức (tâm hồn), kẻ ác – người thôi miên bị giết, 2 người còn lại có phần “thiện”, Sakuma yếu đuối đã tự sát, Kenichi mạnh mẽ và không mang phần ác, anh ta bị dằn vặt giữa việc làm tốt công việc và chăm sóc vợ, dù “trúng chiêu” nhưng điều anh ta “mong muốn” là cô vợ tự kết liễu chứ không ra tay giết vợ, chỉ có điều “bộ râu xanh” của anh ta quá lớn, anh ta chọn đi theo ý thích cá nhân, bỏ mặc người vợ trong bệnh viện, gia đình – sự kết hợp cá nhân và tập thể đã chính thức “xong phim”; và sau đó thế giới loài người bị phân ly, Kenichi ăn mặc tươm tất và là khách hàng ngồi ăn trong nhà hàng sang trọng, còn những người phụ nữ thì trở thành đầu bếp phục vụ cộng đồng chứ không phải gia đình – quá buồn.
Bài này kết thúc tại đây nhé các bạn, có lẽ còn vài ý khác nhưng quả thật là tôi quá mệt rồi, bài có vẻ loạn nhưng tôi không còn sức sắp xếp lại các ý. Chúc các bạn xem phim vui vẻ, nhớ chia sẻ và giới thiệu Chí Blog với nhiều người khác, chứ người đọc ít thì tôi không viết bài nữa đâu.
Những bộ phim liệt kê trong bài có gắn link đấy, nhớ đọc để hiểu thêm.
Cảm ơn các bạn đã đọc bài, nhớ chia sẽ bài viết và giới thiệu Chí Blog đến mọi người, và tích cực “cứu tế” để mình có thêm động lực viết bài nghen.
OCB – ngân hàng phương đông, tk: 0003100008898001, NGUYỄN MINH CHÍ, chi nhánh Thủ Đức. Hoặc: Nguyễn Minh Chí, NH TMCP SAI GON THUONG TIN CN TIEN GIANG, Số TK: 0601 4671 8526