Three colors: Blue (1993) là phim đầu tiên trong bộ 3 màu sắc Blue – White – Red của đạo diễn Krzysztof Kieślowski, Chí Blog – “website duy nhất VN giải mã phim nghệ thuật” tìm đến phim này là do sự ám ảnh của Red sau khi xem nó cách đây hơn 25 năm, suốt nhiều năm tôi muốn tìm lại Red nhưng không biết tựa phim, cũng không nghĩ nó lại nổi tiếng như thế – chuyện đó đến bài thứ 3 sẽ bàn tiếp. Nếu bạn từng xem và đọc bài về bộ 3 này thì hẳn biết đó là màu cờ của Pháp, nó đại diện cho tự do – bình đẳng – bác ái, vẫn như cũ, những gì người khác đã nói thì tôi sẽ không nói lại, hoặc chỉ lướt nhanh trong bài viết này. IMDb 7.9 , đoạt giải Sư Tử Vàng, bài viết tiết lộ nội dung phim
Ý nghĩa thông điệp truyền tải
Lẽ ra tôi không nên đặt tiêu đề là “xe đụng cây, tự do rồi”, vì đó là một sự việc nên khóc chứ không phải dùng để châm biếm hoặc mĩa mai, nhưng điều đáng buồn là cách mà loài người chúng ta tìm đến hoặc cố gắng đạt đến tự do lại có vẻ gần giống như thế. Không phải vài thế kỷ gần đây chúng ta mới đề cập đến từ “tự do”, vài ngàn năm trước thì nhiều nhà tư tưởng hoặc triết gia đã nhắc đến nó, nhưng mãi cho đến sau này, khi những điều tốt đẹp bị biến thành xiềng xích, hoặc sự ích kỷ lên ngôi thì con người mới tìm đến “tự do” để giải thoát cho nhau, điều đó mang tính châm biếm sâu cay.
Đầu phim là cảnh một chiếc oto gia đình rời khỏi thành phố sầm uất với vô số xe trên đường, khi ra đến khu ngoại ô, nơi mà chúng ta dễ dàng cảm nhận đến sự khoáng đãng và tự do nhất thì xẩy ra vụ tai nạn, khi đó con người ít đề phòng nhất, chiếc xe lại có dấu hiệu bị hư, đường đầy sương mù. Cái chết của chồng và con gái đã “giúp” cho Julie đạt được “tự do” trong cuộc sống, thoát khỏi sự trói buộc của một gia đình “hạnh phúc”, nó vô nghĩa như cái trò chơi của cậu thanh niên chứng kiến vụ tai nạn, việc tung quả cầu lên rồi cho nó rơi xuống và khiến cho thanh que cắm trúng cái lỗ là rất xàm xí, điều lạ là con người lại rất thích làm thế, nếu quả cầu rơi đúng, họ cảm thấy vô cùng háo hức và “thành công”. Tuy nhiên cái “tự do” bởi sự “cưỡng bức” này mà Julie có được chỉ mới dừng lại ở tính hình thức, tâm hồn cô ấy chưa thật sự tự do.
Thông thường, khi con người đối diện với một nỗi đau quá lớn, họ sẽ hành động theo hướng hủy hoại bản thân hoặc xóa bỏ hết những gì có liên quan, chính vì thế mà chúng ta thấy những điều Julie làm, cô ấy gọi cho một người bạn yêu thầm mình, phân phát tài sản của chồng, đốt những gì có thể đốt, và sống như một người “bình thường”, dù thật ra thì cô ấy không phải người “bình thường”, điều Julie làm giống như cách đặt viên đường vào ly cà phê đầy, nếu bỏ viên đường vào, nước sẽ tràn ly, thế là cô ấy dùng viên đường rút nước trong ly, nước trong ly vơi đi, cô ấy bỏ viên đường thấm nước vào, nước vẫn tràn – cái hành động dùng viên đường để rút nước là vô nghĩa.
Chí Blog có kịch bản phim điện ảnh, ai mua không?
Trong những thứ được để lại của chồng lại có vài thứ không thuộc về riêng Julie, ví dụ như “công trình” về bản giao hưởng đại diện cho sự liên kết của các nước châu Âu – liên Âu. Bởi vì “công trình” này, nhiều sự thật đã bị vạch trần, thêm lần nữa, cái phương thức của nó cũng giống y như vụ tai nạn kia, chồng cô ấy không phải là một người hoàn hảo và chung thủy, cái “hạnh phúc” mà Julie tưởng là tốt đẹp lại được xây trên sự lừa dối. Vậy thì bộ phim dùng “ngôn ngữ điện ảnh” nào để ám chỉ điều này?
Chính là câu chuyện cười về người phụ nữ bị bệnh ho, khi cô ta đến gặp bác sĩ, ông ấy đã cho cô ta uống thuốc “xổ” cực mạnh, sau đó ông ta nói với bệnh nhân “giờ cô thử ho một tiếng xem sao!” (haha), bạn biết đấy, nếu cô ta “ho”, thì một đống “gì đó” sẽ phun ra đầy quần.
Khi nói đến “tự do”, người ta thường dùng những từ ngữ đẹp đẽ nhất và hoa mỹ nhất để tô vẽ nó, giống như là cái đèn treo với những hạt thủy tinh màu xanh lam lấp lánh, hoặc giống như người phụ nữ uống thuốc “xổ” không dám ho, và vụ tai nạn xe hoặc sự thật về người chồng thì chính là khi cô ta lỡ “ho”, một đống tởm lợm đã hiện ra, hoặc như việc mượn mèo diệt chuột – khi sự cảm thông không còn, một người mẹ mất con tự “che mắt” để khỏi nhìn thấy con mèo vồ chuột mẹ với đám con của nó, cũng giống như những gì mà Julie đã thấy khi trở về làm người “bình thường”, đó là một cô gái được “tự do” làm gái điếm và mời gọi những ông chồng trong khu nhà ngoại tình, hoặc về người vô gia cư trên phố, tôi nhắc đến những điều này không mang ý khinh bỉ hay phê phán về mặt đạo đức, tôi nhắc đến như là những thứ luôn tồn tại trong cuộc sống của chúng ta.
Sự thật về người chồng đã phá vỡ niềm tin về tình yêu vĩnh cữu trong tâm hồn Julie, giờ thì tâm hồn cô ấy được “tự do” hoàn toàn, sự châm biếm như tôi đã nói, nghĩa là nó dựa trên sự phá hủy những thứ nền tảng của xã hội, đó là gia đình, niềm tin, sự chung thủy, tình yêu vĩnh cữu. “Tự do” cũng khiến con người mất phương hướng và sống trong sự cô đơn lạc lõng, tất nhiên là nó cũng mang đến nhiều sự tốt đẹp, là con người không cần phải sống trong sự dối trá, có thể theo đuổi những gì mình thích, không phải tiếc nuối như những người già trong viện dưỡng lão – khi họ mơ ước có thể chơi những trò “mạo hiểm”, hoặc theo hướng trần trụi nhất là có thể cảm thấy “hạnh phúc” về mặt xác thịt khi làm tình với người mà họ không yêu, hoặc như chuyện người vô gia cư trải qua một đêm tuyệt vời trong căn phòng nào đó với cô gái nào đó. Sự chuyển đổi đó giống cảnh xẩy ra của 2 người phụ nữ, Julia thì mất chồng và con gái, có được một người yêu cô ấy thật sự và làm cô ấy “hạnh phúc” trên giường, còn cô tình nhân thì có em bé và một căn nhà, có vẻ hơi mang tính mĩa mai một chút.
Những gì tôi vừa phân tích, về cái mà con người “được” và “mất” khi họ có “tự do” có thể nhìn ở một góc độ rộng lớn hơn qua hình ảnh của sự hợp nhất liên Âu, con người được tự do đi đến quốc gia mà họ muốn, đặc trưng văn hóa ở mỗi quốc gia có thể bị tác động rất lớn; hoặc như bản nhạc giao hưởng, nếu là trước đây, một bản giao hưởng mang tính cá nhân tuyệt đối, giờ thì như trong phim, bản giao hưởng này có vẻ đặc sắc hơn, nó là sự kết hợp của nhiều dòng nhạc ở nhiều quốc gia, tinh thần của cái cũ ở người chồng như tình yêu – sự lừa dối – cảm giác tội lỗi – sự “mạo hiểm”, tinh thần của người bạn như được tham gia vào bản nhạc – có được người thầm yêu, tinh thần của Julie như sự sụp đổ niềm tin – nỗi đau – sự thật về con người và xã hội.
Nói tóm lại thì phần đầu Blue này nói về sự sụp đổ của những giá trị nền tảng, một góc nhìn bao quát về “tự do”, phần 2 White sẽ cho chúng ta thấy tác động của nó khiến con người và xã hội sẽ biến đổi thế nào, liệu con người có đạt được tự do, bình đẳng, và hạnh phúc thật sự? Cuối cùng là phần 3 Red – quan trọng nhất và được đánh giá cao nhất, sẽ đặt lại nền tảng cho mọi thứ.
Cảm ơn các bạn đã đọc bài, nhớ chia sẽ bài viết và giới thiệu Chí Blog đến mọi người, và tích cực “cứu tế” để mình có thêm động lực viết bài nghen.
OCB – ngân hàng phương đông, tk: 0003100008898001, NGUYỄN MINH CHÍ, chi nhánh Thủ Đức. Hoặc: Nguyễn Minh Chí, NH TMCP SAI GON THUONG TIN CN TIEN GIANG, Số TK: 0601 4671 8526
Review phim Aftersun (2022): tự do không nơi chốn
Màu Xanh Nồng Ấm – La Vie D’Adele (2013): lạc lõng giữa đời – Nghệ Thuật – Cành Cọ Vàng
Trước Lúc Bình Minh – Before Sunrise (1995): tình yêu có chiến thắng được thời gian?
Trước Lúc Hoàng Hôn – Before Sunset (2004): sự đời nghịch đảo
Trước Lúc Nửa Đêm – Before Midnight (2013): những khó khăn cuối cùng
Nửa Đêm Ở Paris – Midnight In Paris (2011): cảm xúc thật vs vẻ bề ngoài
Sao Y Bản Chính – Certified Copy (2010): quá trình ‘thực chứng’ của bản sao
About Author
