Review sách Thuyết Hiện Sinh Là Một Thuyết Nhân Bản

J.P.Sartre là một nhà triết học, nhà văn, ông đoạt giải Nobel văn chương năm 1964 nhưng từ chối nhận giải, ông là một trong những triết gia trong phong trào hiện sinh, đặt biệt là tại Pháp những năm sau chiến tranh thế giới thứ 2. Để hiểu rõ hơn thì các bạn có thể nhờ Google, vì tôi chỉ là tay mơ khi nói về triết học (cười).

Cuốn sách dày khoản 180 trang nhưng phần chính thì chỉ tầm 70 trang, các phần còn lại chủ yếu là để làm rõ hơn những gì mà ông phát biểu. Bối cảnh bài phát biểu này là trong giai đoạn sau cuộc chiến, con người đang hoang mang, cần tìm kiếm một hướng đi mới để xây dựng lại xã hội trên đống đổ nát, trong khi đó thuyết hiện sinh của ông thường được đề cập các từ như “sợ hãi” và “hư vô” đồng thời bị giới truyền thông lúc ấy đẩy đi khá xa theo hướng tiêu cực, nên ông phải mở ra một buổi thuyết trình mang tính phổ cập để những người bình thường cũng có thể nắm bắt về cơ bản mà không hiểu nhầm. Như vậy, nếu bạn là người quan tâm đến thuyết hiện sinh thì nên mua cuốn này, dù có một số từ chuyên môn khó hiểu nhưng vẫn có thể hiểu được đại khái.

Đầu tiên thì “nhân bản” là gì? Nhìn chung thì từ “nhân bản” nếu tách theo tiếng Việt có thể chỉ về bản chất con người, lấy con người làm trung tâm cho những suy luận và nghiêng cứu. Còn nếu bạn muốn muốn hiểu chính xác ý nghĩa từ đó thì phải nghiêng cứu từa lưa về Siêu Hình học, khi đó bạn lại vật lộn với hàng đống từ chuyên môn khác để có thể hiểu Siêu Hình học là gì (cười), trước đây tôi từng dùng google để tìm hiểu nhưng sau đó đành bỏ cuộc.

Thuyết của Sartre theo quan điểm hiện sinh vô thần, nghĩa là ông không tin vào việc có một Thượng Đế đang hiện hữu, nhưng ông cũng không nỗ lực chứng minh vị Thượng Đế ấy là không tồn tại (không ai có thể chứng minh được điều này). Vì đặt trên tiên đề Thượng Đế không tồn tại nên con người không do Thượng Đế tạo ra, vậy sẽ không có bất cứ một ý nghĩa nào được định trước đối với mụch đích sinh tồn của con người. Khi ta sinh ra và trưởng thành, những câu hỏi phát sinh “ý nghĩa và mục đích của đời ta là gì?”, sau đó là “đâu là bản chất của con người?”, thường thì những câu hỏi dạng này sẽ được tìm thấy trong tôn giáo. Giờ thì Sartre gạt bỏ hết (bằng biện luận lý tính), ông bảo rằng tất cả những thứ ấy phải do chính ta tạo ra, và vì vậy mà con người bị kết án tự do, con người chịu trách nhiệm trước mọi lựa chọn của mình và chẳng thể dựa vào đâu để biện minh cho sự lựa chọn đó, con người sáng tạo nên sự hiện hữu của mình bằng cách dấn thân, tìm mọi cách siêu việt giới hạn của bản thân. Tôi chỉ nói tới đây, nếu bạn muốn hiểu rõ hơn thì có thể đọc sách.

Chí Blog có kịch bản phim điện ảnh, ai mua không?

……….
Lời bình của tôi: Theo tôi thì thuyết hiện sinh vô thần có mặt tích cực là giúp chúng ta tự do hơn về mặt tư tưởng và thúc đẩy sự dấn thân, nhưng cũng khá là nguy hiểm, vì nó cho rằng con người là thượng đế của chính mình, nó khiến con người tin rằng mình đang sở hữu một thứ tự do mang tính tuyệt đối, vượt khỏi nhân quả. Trong khi để thật sự hiểu rõ bản chất của một triết thuyết thì quá khó khăn với người Việt, chúng ta thiếu rất lớn các nguồn tham khảo, nên chỉ thấy được cái bề ngoài, và một triết thuyết cũng chỉ là 1 trong muôn vàn triết thuyết, chỉ đọc về thuyết hiện sinh mà không biết gì về những thuyết khác thì rất dễ bị say mê và lạc lối. Cái hậu quả lớn nhất mà thuyết hiện sinh có thể mang lại chính là những quan niệm về đạo đức mang tính truyền thống sẽ tan vỡ, có lẽ những quan niệm đạo đức xưa cũ đang có thì đã lỗi thời và khiến con người mất tự do, nhưng để tháo gỡ nó thì cần một tinh thần sáng suốt, tầm nhìn bao quát, sự thấu hiểu sâu sắc. Còn nếu phủ định bằng cách thông qua sự hiểu biết hời hợt về một triết thuyết thì hại nhiều hơn lợi.

Cảnh báo là vậy, nhưng để tinh thần phát triển thì cũng không thể vì sợ hãi mà chùng bước, chỉ có điều phải luôn cẩn thận và khiêm tốn trước mọi nhận định. Tôi nói vậy vì đã gặp không ít người là fan của Nietzsche hoặc theo thuyết hiện sinh mà trở nên ngông cuồng tự đại, khi trở thành như thế thì con người khó mà có thể tiếp nhận thêm những bài học mới để giúp tâm hồn trở nên sâu sắc hơn.

Để xã hội tốt đẹp hơn – Hãy ủng hộ tài chính Chí Blog:

Hàng tháng: https://www.patreon.com/chi_blog_movie_reviews

Paypal: https://www.paypal.com/paypalme/nguyenminhchi2806

Bank – Người nhận: Nguyễn Minh Chí, NH TMCP SAI GON THUONG TIN CN TIEN GIANG, Số TK: 0601 4671 8526

Ví momo: