Với tôi, Toohey là nhân vật khó viết nhất trong các nhân vật của tác phẩm Suối Nguồn. Vì trong ông không tồn tại bất kỳ tình yêu hay sự thương xót nào đối với con người. Đó là sự vắng bóng của tâm hồn, là hư vô, là sự vô cảm. Và cái cảm xúc nếu được thể hiện thì cũng chỉ có giá trị như một thứ công cụ dẫn dắt kẻ đối diện đi vào bóng tối mịt mù.
Cũng như Roark, Toohey là tuyến nhân vật lý tưởng hay siêu tưởng ở mặt đối lập. Cái khó nằm ở chỗ tính cách của ông không tồn tại trong thực tế để có thể cảm nhận và mô tả cho trọn vẹn, trong khi ông lại là 1 trong 4 nhân vật thấu hiểu bản chất của xã hội.
Để phân tích, ta chỉ có thể dựa vào tiểu sử của ông mà chỉ ra cái quá trình tạo ra một tính cách như thế. Toohey được sinh ra với cơ thể bệnh tật, yếu đuối và xấu xí. Mà xã hội loài người hay thế giới tự nhiên lại bị chi phối bởi quy luật sinh tồn mạnh được yếu thua, điều này báo trước cho chúng ta thấy những khó khăn cũng như thất bại ở tương lai của Toohey vì Toohey là một cá thể bạc nhược. Chính sự tàn nhẫn này đã trở thành một ấn tượng khó phai định hình cho cách mà con người nhìn nhận thế giới. Cứ mỗi lần bị áp bức hoặc bị chế giễu là một lần cái dấu ấn được khắc sâu hơn nữa, nó khẳng định với Toohey cái tính ác mới là bản chất thật của thế giới, còn cái tính thiện chỉ là một ảo tưởng của những con người khờ dại. Nghĩa là với con mắt trong suốt khi nhìn vào cuộc sống, Toohey thấy được cả 2 bản tính, nhưng vì bản thân trở thành nạn nhân của tính ác nên nó trở thành cái có thật, còn tính thiện trở thành cái ảo tưởng.
Cả 4 nhân vật (Roark, Dominique, Gail, Toohey) tuy hoàn cảnh khác nhau nhưng lại có cùng một điểm chung, đó là sự tự do về tư tưởng. Trong sự tự do, con người nhìn thế giới như chính nó, khi đó con người không bị những định kiến của xã hội áp đặt lên suy nghĩ của mình. Mà ai trong định kiến thì giống như nhìn mọi thứ qua cặp kính màu, cái mà họ nhìn không còn thật nữa. Điều đáng buồn ở đây là cái tự do Toohey có được lại xuất phát từ sự cô lập mà xã hội con người tạo ra đối với kẻ yếu. Có thể nói Toohey là nạn nhân nhưng cũng là sản phẩm của mặt tối tồn tại trong loài người. Và theo quy luật nhân quả, Toohey đã trả lại xã hội đúng cái mà nó tạo ra.
Có thể nói, cả thế giới này đang vận hành và biến đổi theo những quy tắc của chính nó. Dựa vào quan sát trong tự do, Toohey nhanh chóng nhận những đặc tính trong con người, đó là tham lam, yếu đuối, sợ hãi, giả dối… tất nhiên có cả tình yêu, sự vị tha và trách nhiệm, chỉ khác nhau ở chỗ với ông thì nhóm đầu là thật và nhóm sau là giả. Nhờ hiểu biết, Toohey học được cách dẫn dắt kẻ khác làm theo điều mình muốn. Bằng ngòi bút và trí tuệ, ông trở thành vị chủ chăn của đám đông, dẫn dắt họ vào bóng tối, làm trong họ bùng lên ngọn lửa của dục vọng và sự vị kỷ. Ông gán cho ước muốn tăm tối những ý nghĩa cao cả nhất và đẹp đẽ nhất, với cách đánh tráo khái niệm, ông thay thế cái nội dung vô nghĩa cho cái nội dung cao đẹp trong một hành động. Tất cả những điều này khiến đám đông ngày càng sa đọa và đánh mất bản thân.
Lấy việc đầu độc cô cháu gái để làm rõ, bố thí là một hành vi xuất phát từ lòng yêu thương đối với con người, là sự tự nguyện. Nhưng Toohey lại biến nó thành một hành động bắt buộc, một thứ trách nhiệm nặng nề mà con người phải gánh. Ngay khi việc bố thí trở thành trách nhiệm thì cũng chính là lúc hành động đó đã mất đi cái ý nghĩa và sự đẹp đẽ ban đầu, trở thành thứ gông xiềng siết chặt con người. Từ sự bóp nghẹt mà con người trở nên oán ghét cái hành động bố thí. Catherine đã trở thành một con người như thế, cô căm hận và khinh bỉ những con người mà cô giúp đỡ. Ở góc nhìn rộng lớn hơn, Ayn Rand tác giả Suối Nguồn muốn phê phán những quan niệm vô nhân đang tồn tại trong các tổ chức của chính phủ và tôn giáo. Họ biến con người thành những kẻ tội đồ phải trả cái mà hắn không nợ, giam cầm trong những thứ gọi là luân lý – một thứ luân lý do con người tạo ra.
Bản chất của thế giới này bao gồm cả ánh sáng lẫn bóng tối, nhưng nhờ ánh sáng mà thế giới có thể tồn tại và phát triển. Khi bóng tối trở nên mạnh mẽ thì thế giới này dừng lại, khi ánh sáng mạnh mẽ thì thế giới này tiến lên. Để loại bỏ hoàn toàn bóng tối là một việc làm không tưởng, nhưng nếu ánh sáng bị tiêu diệt hoàn toàn thì cũng chính là lúc cáo chung đối với loài người. Điều này giống như một đoàn tàu đang chạy quanh 1 ngọn núi, bên trái là vách đá cao vút, bên phải là vực sâu vạn trượng. Đoàn tàu không thể bám vào vách đá thẳng đứng mà chạy lên đỉnh, nhưng chỉ cần một lần sơ sẩy rơi xuống vực thì mọi chuyện sẽ kết thúc. Chính vì thế Toohey không thể chiến thắng, tất cả chúng ta không bao giờ được để Toohey chiến thắng. Roark có thể trả giá bằng tù tội qua việc giật sập tòa nhà quái thai, Gail có thể trả giá bằng tờ Ngọn Cờ qua việc chống lại đàn cừu của Toohey, Mallory có thể trả giá bằng án chung thân hay tử hình qua việc ám sát vv… thì cũng không thể để Toohey chiến thắng. Trong một giai đoạn nào đó, chúng ta có thể chọn lựa, nhưng luôn có những thời điểm chúng ta chỉ có một lựa chọn duy nhất. Vì vậy đừng bao giờ chọn sai lúc ấy.
Toohey chính là nhân vật cuối cùng trong Suối Nguồn mà tôi phân tích, cuốn sách này sẽ được đóng lại cho đến khi nó được mở ra lần thứ 2 vào lúc tâm thức của tôi chuyển sang một giai đoạn mới. Nó sẽ được mở ra lần nữa vì tôi nghĩ nội dung của nó không chỉ ở những gì tôi biết lúc này.
Facebook Comments