Em từng nói “em không có nhà để về, vì nơi đó không có những người yêu thương em”, vì vậy anh viết bài này để em phần nào hình dung được ý nghĩa của từ “nhà”.
Mượn vài câu trong bài hát Quê Hương:
Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay
…
Vì từ “quê hương” quá rộng lớn nên để dễ hình dung nên tác giả đã mượn những hình ảnh thân thương và gần gũi để vẽ lên nó; từ “nhà” đối với chúng ta – những người trưởng thành cũng giống như thế, nó không chỉ là một hình ảnh giản đơn gồm mái che mưa nắng và bốn bức tường bảo vệ ta, nơi mà sau mỗi ngày học tập và làm việc ta trở về để nghỉ ngơi; nhà thật sự phải là nơi ta muốn trở về để được yêu thương, được vỗ về, được tăng thêm sinh lực để ngày mai ta có niềm tin và sức mạnh mà sống và vượt qua những khó khăn thử thách, và trực tiếp nhất, nhà là nơi có những người yêu thương ta và ta cũng yêu thương họ.
Nhưng nếu nơi ấy, chỗ mà ta gọi là “nhà” lại không có những con người đó thì sao? em ơi! chúng ta đang sống trong cái thời đại mang trong nó nhiều sự rạng nứt và tan vỡ, không chỉ với riêng em, còn nhiều người khác nữa cũng không có “nhà” để về. Vậy phải chăng ta nên hình dung “nhà” theo một cách khác và rộng lớn hơn mà vẫn mang đầy đủ ý nghĩa của nó?
Sao nó không phải là cái góc thư viện của riêng em và mỗi cuốn sách em yêu là một viên gạch của căn nhà ấy? sao không thể là cái ghế đá và cây cổ thụ trong công viên nơi em thường ngồi nghỉ mỗi khi đi dạo? Sao không là ngôi trường em theo học, hay giảng đường em đến cùng bạn bè để nghe các giáo sư giảng bài? Sao không là nơi em đến để làm việc mà có những người tốt bụng và tài giỏi? Sao không thể là cái quán cà phê em thường ghé vào, tiệm tạp hóa, hoặc thậm chí rạp chiếu phim mà em hay đến? Sao không là con đường, góc phố em bước qua mỗi ngày? Tất cả những gì thân quen đều có thể gọi là nhà được đấy.
Nhà cũng có thể là nơi em đăng lên những bài viết về những tác phẩm tâm đắc, và các bài viết ấy là những món nội thất giá trị, chẳng lẽ chúng lại không quý giá hơn một cái bàn hay một cái ghế nào đó hay sao? Viên gạch của căn nhà có thể là những điểm số tốt của một bài thi, lời khen ngợi của ai đó sau khi hoàn thành tốt công việc, hoặc những sản phẩm được tạo ra khi em theo đuổi sở thích của mình, một tấm ảnh nghệ thuật, một mô hình sáng tạo, một bài thơ hay.
Không chỉ như thế, giả như nơi nào mà em đi qua có những người thành thật và tốt bụng sẵn sàng giúp em khi cần, em có thể xem nơi ấy là một phần trong căn nhà rộng lớn của mình. Nếu đất nước em đang sống có thể cho em tương lai và hy vọng thì hãy xem nó là nhà, để lần nào đó sau một chuyến bay xa, khi đáp xuống sân bay em có thể tự nhủ “ta đã được trở về nhà”. Không phải cuộc sống này luôn dạy ta rằng, nên yêu thương những gì yêu thương ta và đối tốt với ta?
Thật ra thì ta luôn nhận lại được sự yêu thương khi ta yêu thương nó, đặt biệt là những vật vô tri vô giác, nhờ vào tình yêu của chính ta, ta có thể trao cho chúng một linh hồn. Em hoàn toàn có thể chọn một cây cổ thụ nào đó rồi xem nó như người bạn trong căn nhà của em, cây sẽ cho em sự an ổn khi em ngồi dưới bóng mát để đọc sách, cây sẽ không tính toán hoặc phản bội như con người.
Căn nhà anh vẽ lên đã đủ rộng rồi nhỉ? Tuy nhiên vẫn chưa hết, mỗi chúng ta còn có hai căn nhà vô cùng đặc biệt khác, một là thân xác chúng ta, nó luôn bên ta dù ở bất kỳ nơi đâu; một khác là tâm hồn ta – căn nhà mà ta phải luôn luôn yêu thương, bảo vệ và bồi đắp. Khi căn nhà của tâm hồn ta đủ lớn và ấm áp thì nó sẽ là nơi ghé thăm của nhiều người, vì con người ai cũng vậy, dù tính cách ra sao thì họ luôn khát khao một nơi có thể cho họ cảm giác bình an và thương yêu. Tuy nhiên, để bảo vệ và xây dựng căn nhà tâm hồn, tất cả chúng ta đều cần “người cha” trí tuệ – công bình – bác ái để dẫn dắt, với một số người, “người cha” ấy được gọi là Thiên Chúa, Thượng Đế hoặc có thể là các vị tôn sư của loài người như đức Phật; ngoài ra cũng có thể học hỏi từ những tiền nhân từng khai sáng cho loài người.
Nếu em biết cố gắng xây cho bản thân mình những ngôi nhà như thế, thì em luôn có nơi để an tâm mà trở về, và chắc chắn trong những ngôi nhà ấy sẽ ngày càng nhiều hơn những con người yêu thương em.