Trước khi mở trang sách, chúng ta lượt sơ qua ý nghĩa của từ The Alchemist vốn là tên tiếng Anh của cuốn sách, The Alchemist là người thực hành Alchemy, Alchemy nhìn chung là các phương pháp làm biến đổi hoặc tạo ra một thứ gì đó đặt biệt, ví như biến chì thành vàng hoặc tạo ra thuốc trường sinh. Alchemy xuất hiện từ rất lâu, có thể là vài ngàn năm trước công nguyên, phương pháp thực nghiệm này là sự kết hợp giữa khoa học và những bí thuật tâm linh. Khi môn hóa học phát triển nhanh trong thời hiện đại thì Alchemy dần tàn lụi và không còn được nhiều người tin tưởng. Vì sao phải lật lại lịch sử để tìm về nguồn gốc của từ The Alchemist hoặc Alchemy? Để truy lại bản chất của chúng mà hiểu cho đúng nghĩa, 2 từ này được dịch sang tiếng Việt là Nhà Giả Kim và Thuật Giả Kim, từ “Giả” nghĩa là “không thật” rất dễ khiến ta có những đánh giá sai lệch khi đọc chúng. Tốt nhất là hiểu chúng theo ý nghĩa khởi nguyên hơn là dựa trên sự phán đoán hoặc niềm tin của thời đại.
Giờ bạn đã sẵn sàng cùng tôi phân tích những gì mà cuốn sách muốn nói hay chưa? Tất nhiên đây chỉ là sự diễn giải theo cách hiểu của tôi nên chỉ mang tính tham khảo và chia sẻ.
Vào Truyện: Chuyện về chàng Narziss của Oscar Wilde. “Em khóc chàng vì mỗi lần chàng soi mình trên mặt hồ thì em mới thấy được sắc đẹp của chính em hiện rõ trong đôi mắt của chàng”. Phần lớn người ta yêu nhau vì chính bản thân họ hơn là vì bản chất của đối phương, thành ra họ thường tìm mọi cách biến đối phương thành một mẫu nào đó mà họ mong muốn. Tuy nhiên cũng cần phân biệt với trường hợp sự tác động ấy dựa trên nền tảng lợi ích cho sự tiến hóa của đối phương.
1/ Chàng chăn cừu và đàn cừu trong nhà thờ cổ bỏ hoang.
Sự bắt đầu trong cô độc, chỉ trong sự cô độc thì con người mới tư duy; khi ấy ta quan sát, suy nghĩ và trò chuyện cùng vạn vật. Nếu con người có quá nhiều sự vướn bận trong một xã hội náo nhiệt, họ không còn có thời gian để suy tư những gì họ thấy, điều duy nhất họ có thể làm trong cái thực tại ấy là lao theo sự biến đổi vụt qua của cái bên ngoài.
2/ Chàng chăn cừu nhớ cô gái.
Tình yêu là một mối bận tâm, là sự khát khao vô cùng lớn lao đối với con người cô độc. Nếu xung quanh có quá nhiều sự chọn lựa thì tình yêu ấy cũng trở thành nhạt nhòa và mờ ảo, vì điều mà họ có thể làm khi ấy là so sánh, sự so sánh trong chớp nhoáng của những vẻ đẹp bên ngoài, họ không có đủ thời gian để nhìn sâu vào tâm hồn của bất kỳ ai trong sự chọn lựa đó.
3/ Chàng chăn cừu lo lắng.
Cô độc vừa là nguyên nhân vừa là hệ quả của tự do, ta không sở hữu hay phụ thuộc vào người khác, nhưng ta luôn mơ về một con người lý tưởng ở đâu đó, một người làm ta vơi bớt sự cô độc, mà có mong muốn thì có sợ hãi, có sợ hãi thì có sự trốn tránh, để khỏi phải đau khổ khi không đạt được.
4/ Suy ngẫm về cừu và sự lựa chọn tương lai.
“Loài vật chẳng bao giờ phải tự quyết định về bất cứ chuyện gì”, “nhu cầu duy nhất của lũ cừu là ăn và uống”, cừu là một biểu tượng, xã hội mà ta thấy có quá nhiều “cừu”, họ chạy theo những thần tượng và những người “chăn dắt”, người “chăn dắt” có thể là cha mẹ, là tu sĩ, là giáo viên, là ông chủ công ty, là chính phủ, hoặc thứ trừu tượng hơn như định kiến hay xu hướng thời đại. Chàng trai đã từ chối trở thành linh mục theo ý muốn cha mẹ nên chàng trở thành kẻ chăn cừu. Linh mục được ví như người chăn dắt, nhưng một người chăn dắt thật sự thì quyết định bởi ý muốn của chính người đó chứ không ở việc họ làm. Nếu ai không tự quyết định được đời họ thì họ vẫn chỉ là “cừu”.
5/ Người cha muốn cậu sống bình thường, nhưng vẫn ủng hộ lựa chọn của con.
Ít người chịu thay đổi vì họ quen với những gì đang có, họ sợ khổ khi mất đi nguồn cung cấp ổn định và sự an nhàn của cuộc sống lẫn tâm trí. Họ cũng muốn được tự do đi đây đó ngắm nhìn thế giới, nhưng cái tự do họ muốn lại cần đi kèm với sự sung sướng, thành ra họ nghĩ cần phải giàu có mới được tự do, xét cho cùng thì sự tự do với họ không đáng giá cho mấy, trong khi sự thật thì con người vẫn có thể tự do trong sự nghèo khó, dẫu rằng sẽ khổ cực hơn cho thân xác, mà với vài người thì điều đó hoàn toàn xứng đáng.
6/ Suy ngẫm về Chúa và mộng tưởng
Đàn cừu, chiếc áo khoác và quyển sách là những trang bị tối thiểu cho một anh chàng thích chu du đây đó. Không cần biết là cậu hay đàn cừu đã dẫn dắt đến nơi mới, chỉ là cậu biết nơi ấy sẽ mang đến những gì thú vị, trong khi bọn cừu thì không.
Mọi người thường bảo rằng Chúa ở khắp mọi nơi, tuy nhiên khi tìm đến Ngài thì họ chỉ tìm ở nhà thờ hoặc chủng viện, họ không thấy Ngài vẫn luôn tồn tại trong mọi sự vật và sự việc. Vậy có gì trong ngôi đền của Chúa? Phần giải ở cuối cuốn sách này.
Con người tự do và cô độc có xu hướng tin vào mộng tưởng, vì mộng tưởng là những gì đẹp nhất mà họ có, ít ra thì trong sự suy tưởng thường xuyên mà họ hiểu sâu hơn về cái đẹp và sự lý tưởng, thành ra chàng chăn cừu tin vào một giấc mơ lặp lại đến 2 lần, giấc mơ dẫn cậu đến với bà già giải đoán.
7/ Gặp bà giải đoán để hỏi về giấc mơ.
Người chăn dắt dù là chăn dắt cừu đi nữa thì trong cậu đã hàm chứa sự tự chủ, sự tự chủ là biểu hiện của trí tuệ, thế nên cậu không phải là một kẻ chỉ biết tin tưởng trong sự mù quáng, dẫu rằng cậu tin vào những điềm báo. Trong khi lũ cừu thì ngược lại, chúng không tin và không thấy những điềm báo mịt mờ, lại tin tưởng mù quáng vào thức ăn kể cả khi thức ăn dẫn chúng đến cái chết.
Bà già giải đoán có thể là kẻ lừa dối, nhưng chúng ta đừng vội vã kết luận điều ấy, vì sự lừa dối cũng có nhiều cách để hiểu, ví như các bác sĩ cho bệnh nhân ung thư uống thuốc giả, bệnh nhân tưởng thuốc thật nên bệnh tình thuyên giảm, thuốc giả là sự lừa dối, nhưng niềm tin có thể chữa bệnh là thật, vậy lừa dối trong hình thức còn sự thật trong bản chất, đó chính là sự khôn ngoan. Bà già đã khôn ngoan khi chọn cái lợi lớn lao của mộng tưởng tương lai mà không nhận cái lợi nhỏ nhoi trước mắt. Sự khôn ngoan đó đến từ đâu? Có lẽ từ bức ảnh đặt trong phòng chăng?
8/ Gặp ông già xa lạ.
Nếu bạn chỉ ở đúng một nơi, bạn chỉ có thể nghe về từng ấy chuyện, giống như mỗi lần về quê trong bữa tiệc, tôi cứ nghe đi nghe lại các câu chuyện cũ đã được kể từ bao năm trước. Còn khi tự do chu du, mỗi con người ta gặp mà một câu chuyện mới, và biết đâu do sự may mắn nào đó, ta gặp được ai đó có khả năng chỉ cho ta con đường đi đến mộng tưởng. Đó không phải là sự ngẫu nhiên, và nếu đó là sự ngẫu nhiên thì nó cũng cần một điều kiện, là bạn luôn trên đường tìm kiếm thứ gì đó, và mộng tưởng vẫn nằm trong tim. Tất cả điều này ứng với câu “tìm thì sẽ gặp, gõ cửa thì cửa mở cho”.
9/ Ông già là vị vua trong truyền thuyết.
Sách đôi khi rất nguy hiểm, vì phần lớn nó chứa điều bịp bợm, “Đó là: vào một lúc nhất định trong đời, chúng ta không làm chủ vận mệnh của mình nữa và rồi đời mình sẽ do định mệnh đưa đẩy”, chúng ta hay nói đến từ vận mệnh (hoặc số phận) trong khi ít ai thật sự hiểu rõ về nó hoặc biết trước về nó. Điều quan trọng là ta sẽ làm chủ cái số phận ấy hay buông trôi nó, cũng giống một con thuyền trên biển cả, nếu có định hướng thì ngày nào đó nó sẽ cập bờ, còn cứ để dòng nước đưa đẩy thì mãi lênh đênh trên biển cả bao la.
Không phải ai cũng là người chỉ đường đến mộng tưởng, ta chỉ nên tin vào người cho ta thấy những dấu chỉ mà không người thường nào làm được.
10/ Vị vua nói về tâm linh vũ trụ.
Khi còn trẻ ai cũng có mộng tưởng, rồi theo thời gian thì mộng tưởng ấy cũng phai tàn vì có quá nhiều lực cản, vì không học được bài học về những điềm báo, vì thói quen an phận. Cái lực cản ấy như một thử thách để thử lòng con người, xem quyết tâm và khát khao của họ mạnh mẽ thế nào. Chỉ khi thật tâm thì điều mong muốn đó mới được ghi khắc vào tâm linh vũ trụ. Thật ra thì ta không cần quá bận tâm đến điều gọi là “tâm linh vũ trụ” làm gì, chỉ cần hiểu rằng khi có quyết tâm thì mộng tưởng đó sẽ giống như một dấu ấn khắc trên da thịt và nó sẽ không bị bay màu, ta sẽ nhìn thấy luôn luôn và nó sẽ chỉ đường ta đi.
Nếu bạn thành công bước đầu trên con đường chăn dắt đời mình, có thể ban đầu bạn chỉ là “người chăn cừu” hèn mọn chứ không phải “người bán kem” có địa vị cao hơn, nhưng theo thời gian bạn sẽ biến đổi, trong khi nếu chọn làm “người bán kem” thì bạn mãi mãi chỉ là “người bán kem”. “người bán kem” chiếm được ưu thế trước mắt nhưng sẽ không tìm được kho tàng nào cả trong tương lai. Còn kẻ đi tìm mộng tưởng thì luôn tìm thấy điềm báo trong mọi thứ mà anh ta thấy, anh ta học được vô số bài học dẫn đến mộng tưởng, vì chỉ cần một thành công nho nhỏ trên con đường đi kiếm kho tàng cũng đủ cung cấp một hy vọng lớn lao để tiếp tục cuộc hành trình, và không sớm thì muộn người đó cũng tìm được kho tàng.
Nhưng phải nhớ bài học này “Nếu cậu hứa trả bằng cái mình chưa sở hữu thì rồi sẽ có lúc cậu mất đi ý chí đạt được nó đấy”, đơn giản là nếu ta cứ dùng kho tàng để gán nợ thì giá trị nó không còn, vậy cố gắng tìm kiếm nó làm chi nữa.
11/ Sự băn khoăn khi quyết định theo đuổi giấc mơ.
Có một thực tế cho thấy rằng con người thường đánh giá quá cao vai trò của họ đối với những thứ mà họ sở hữu hoặc mối quan hệ. Như cách mà chàng chăn cừu lo lắng cho lũ cừu khi cậu không ở bên chúng, cừu sẽ sớm quen với người chủ mới thôi, miễn là chúng được ăn và uống đầy đủ, còn người ta sẽ làm gì chúng thì chúng chả quan tâm, giống trường hợp nhân vật chính trong truyện Hóa Thân của Kafka, gia đình anh ta vẫn sống tốt dù anh ta hóa thành quái vật.
Với lại sự thay đổi cần đi theo những cấp bậc nhỏ, ví như anh chàng có thể vứt bỏ đàn cừu nhỏ 60 con để đi tìm mộng tưởng, sau đó anh có thể vứt bỏ đàn cừu 100 con chẳng hạn; nhưng nếu ban đầu đàn cừu ấy có cả ngàn con thì rất khó. Đó cũng là câu trả lời vì sao khi thời gian qua đi, sự nghiệp ngày một đồ sộ thì con người khó lòng vứt bỏ để đi tìm tự do.
12/ Bài học từ nhà vua trước lúc cậu lên đường.
Chương này rất thú vị và là chương cuối trong bài viết này. Bạn có hiểu câu “thánh nhân đãi kẻ khù khờ” và câu “tại vì cuộc đời muốn rằng ta mãi đi theo con đường mình chọn” là có ý gì không? Nghĩa là nếu bạn có một mộng tưởng, bạn muốn đi theo nó nhưng bạn vô cùng sợ hãi khi phải thay đổi, và khi quyết tâm ấy lên đến đỉnh điểm thì bỗng dưng cơ hội đến một cách dễ dàng, nó không quá khó khăn và khủng khiếp như bạn nghĩ, sau đó bạn sẽ ồ lên kinh ngạc “thì ra mọi chuyện đơn giản vậy thôi!”. Cái khó khăn thật sự không nằm ở bước đầu tiên, mà là những bước tiếp theo, vì những bước sau mới là thử thách thật sự, nó cần sự chú tâm học hỏi.
“Thế kho tàng ở đâu, hở ông?”, “Ở Kim Tự Tháp bên Ai Cập” – là câu trả lời trị giá 6 con cừu, một câu trả lời “bù trất” nhưng không phải là không giá trị. Giá trị không nằm ở sự hướng dẫn, mà nằm ở chỗ nó giúp cậu có thêm niềm tin khi sắp bỏ cuộc, rất đáng giá đấy chứ! Ông già (nhà vua) đã trao cho cậu 2 hòn đá để bói toán khi không biết làm cách nào, bói toán chỉ là phụ, vai trò của chúng là khi nhìn thấy thì cậu luôn tìm được sự nhắc nhở phải tiếp tục lên đường, là trắng hay đen, là chọn ngã rẽ nào đi nữa (ví như đi thẳng hay đi vòng) thì việc diễn ra là cậu sẽ tiếp tục mà không lưỡng tự, vì khi lưỡng lự thì mộng tưởng rất dễ phai tàn và quên lãng.
“Bí quyết của hạnh phúc là biết ngắm nhìn mọi thứ tuyệt mỹ trên thế gian này mà không quên hai giọt dầu trên muỗng”, nghĩa là dù bạn đi đến đâu, gặp gỡ điều gì đi nữa thì đừng bao giờ quên đi mục đích/ mộng tưởng của bạn. “Hai giọt dầu” đó đại diện cho rất nhiều thứ quý giá của bạn, ví như mộng tưởng, mạng sống, hoặc phương tiện cần thiết để đạt được mộng tưởng.
……………..
Đăng bài đầu tiên cho cuốn này, những bài tiếp theo chỉ có thể đọc trên website nếu bạn quan tâm.
Cảm ơn các bạn đã đọc bài, nhớ chia sẽ bài viết và giới thiệu Chí Blog đến mọi người, và tích cực “cứu tế” để mình có thêm động lực viết bài nghen.
OCB – ngân hàng phương đông, tk: 0003100008898001, NGUYỄN MINH CHÍ, chi nhánh Thủ Đức. Hoặc: Nguyễn Minh Chí, NH TMCP SAI GON THUONG TIN CN TIEN GIANG, Số TK: 0601 4671 8526
About Author
