Review sách Con Sẻ Vàng – Donna Tartt: bầu trời và sợi xích

Con Sẻ Vàng (The Goldfinch) đoạt giải Pulitzer 2014, sách khổ lớn 16×24 có 900 trang, đây là một tác phẩm lớn, nội dung trả lời cho những câu hỏi siêu hình – dạng như “bản chất của sự sống là gì?”, chính tôi cũng không hiểu siêu hình là gì (cười), vì thế để có một nhận định rõ ràng thì tương đối khó khăn, tác phẩm dễ đọc nhưng không dễ hiểu một cách sâu sắc, và nếu tôi có thật sự hiểu điều gì đó thì khó mà diễn tả thành lời. Con Sẻ Vàng là tác phẩm được tôi đánh giá rất cao trong việc giúp ta hiểu về bản chất của sự sống, là tác phẩm cần đọc để nâng cao nhận thức. Khi phân tích những cuốn đoạt các giải thưởng cao quý, hoặc của các nhà văn lớn, ta phải hết sức cẩn trọng và khiêm tốn, vì điều đó là cần thiết.

Câu chuyện là lời tự sự của nhân vật chính Theo kể về cuộc đời của cậu từ năm 13 tuổi đến khi trưởng thành, cuộc đời chìm nổi đó gắn liền với bức tranh The Goldfinch của danh họa Carel Fabrvian. Khi đọc đến đoạn mẹ của Theo nói về bức tranh, tôi đã tìm xem nó; bạn biết tôi thấy gì trong bức tranh không? Một con chim có 3 khuôn mặt với 3 trạng thái khác nhau, đó có thể là ảo giác của chính tôi; khuôn mặt thứ nhất là sự cảnh giác nhìn trực diện vào người xem; khuôn mặt thứ 2 (ẩn) rất dịu dàng nhìn về phía nguồn sáng; và thứ 3 (ẩn) là sự kết hợp của cái thứ 2 cùng với đám lông trắng dưới cổ, tạo thành một khuôn mặt đang gào khóc thảm thiết. Cái bóng con chim hòa vào bóng cái bục gỗ màu lam xám, nó đậu trên cái gọng bằng kim loại, tuy nhiên màu vàng kim trên cánh của nó còn lóng lánh hơn và nổi bật nhất trong tranh. Cuốn sách không nhắc tới những điều này, nhưng nó mang nhiều ý nghĩa với tôi.

Dù là đọc từ tiểu thuyết hay nhìn vào đời thực, kể cả cuộc đời của chính tôi, và dù tôi cũng là đàn ông, thì càng ngày tôi càng thấy vai trò của đàn ông đang tụt giảm một cách nghiêm trọng so với vai trò của phụ nữ đối với cuộc sống. Họ – người đàn ông đang tàn phá thế giới bằng những gì họ tạo ra, họ sống trong sự ích kỷ, họ thiếu tình yêu thương; tất nhiên cũng không thể phủ nhận những đóng góp lớn lao về mặt văn học, nghệ thuật, triết học, khoa học và tôn giáo. Có lẽ cái cảm giác đó vụt đến vì sự hụt hẫng khi mẹ của Theo chết, đó là một người phụ nữ đẹp, dịu dàng, trí thức, yêu nghệ thuật một cách say đắm, yêu thương Theo vô cùng. Bà mẹ luôn là nguồn sáng và là bầu trời trong tim Theo khi bà còn sống và cả sau khi bà chết; khi bà mẹ còn sống, hai mẹ con ở trong một ngôi nhà rộng rãi không thiếu gì, khi bà mất đi, bà vẫn để lại cho Theo một khoản tiết kiệm đủ để trả chi phí cho cậu vào học trường bán trú lẫn trường đại học. Còn người cha là một tên khốn nạn (rất tiếc vì nặng lời), một kẻ tầm thường nát rượu, một tên cờ bạc, một kẻ ích kỷ vô trách nhiệm; ông đã bỏ lại và chạy trốn khỏi vợ con để theo đuổi cuộc sống tự do với người tình, đã ăn cắp trang sức của vợ và chẳng chu cấp gì cho đứa con, sau đó còn nhiều việc tồi tệ khác.

Khi đọc về người mẹ, tôi dường như cũng bị ám ảnh, đó là một bà mẹ tuyệt vời để làm mẹ, một phụ nữ lý tưởng để làm vợ. Nhưng vụ nổ đã phá hủy điều tốt đẹp đó, vụ nổ trong viện bảo tàng là một hình ảnh mang tính biểu tượng về sự khủng khiếp của hiện thực, nó là sự phi lý của đời sống; nó buột ta đặt ra câu hỏi “tại sao cuộc sống lại mong manh thế? Tại sao người tốt phải chết, trong khi những kẻ thối tha vẫn sống mạnh khỏe? Lúc ấy Thượng Đế đang ở đâu?”. Mà tại sao một phụ nữ tuyệt vời như thế lại lấy một tên khốn nạn như thế? Không dừng lại ở đó, câu chuyện cho ta thấy quá nhiều con người lẽ ra có một tương lai sáng lạng nhưng sau đó lại bị cột chặt vào những kẻ tồi tệ; giống như sợi xích cột chặt vào cái chân của con chim, ngăn nó bay về phía ánh sáng, khi mà nó có đôi cánh vàng để bay. Bạn có hiểu nỗi đau đó của con chim bị xích? Ngoài kia là bầu trời tự do, nhưng nó chỉ có thể bay trong một khoản không gian chỉ bằng một gang tay. Phải chăng cuộc đời là bể khổ? Hãy nhìn vào bức tranh, ta nhìn thấy một con chim bị xích, và mĩa may thay, con chim ấy cũng đang nhìn thẳng vào chúng ta – những kẻ cũng bị xích y như nó. Chính xác thì có hàng đống dây xích vô hình đang quấn lấy chúng ta, chủ yếu là chúng ta có nhìn ra hay không.

Chí Blog có kịch bản phim điện ảnh, ai mua không?

Từ khi mất mẹ, Theo như một đứa bé mồ côi, trải qua vô số điều tồi tệ khiến cậu bé như chìm xuống vực sâu xã hội, nhưng cuối cùng cậu vẫn sống và trở thành người tốt. Tất cả những gì diễn ra trong truyện sẽ trả lời cho một câu hỏi siêu hình khác vô cùng quan trọng, bức tranh con chim bị xích là một biểu tượng cho đời sống hiện thực tồi tệ, vậy điều gì đã giúp con chim vẫn sống trong cái hoàng cảnh giam cầm ấy? Phải chăng là bầu trời và ánh sáng trong tim nó? Đó là những thứ mà không có một dây xích nào có thể trói buột. Với Theo thì đó là hình ảnh người mẹ, là bức tranh, là những con người đáng kính mà cậu đã gặp; nhờ vào việc cậu từng sống trong ánh sáng mà cậu nhận ra đâu là bóng tối và muốn thoát khỏi nó. Người mẹ dẫu đã chết nhưng bà vẫn luôn sống cùng Theo và tác động vào cậu, chính lúc này, ta bắt gặp được sự bất tử của những lý tưởng cũng như sự đẹp đẽ từng tồn tại. Cái chết ngoài sự đau thương, thì chính nhờ nó mà nhiều mối dây liên kết lạ lùng được sinh ra ở những người còn sống, kéo họ đến gần nhau, thông cảm và chở che cho nhau.

Cái kết của câu chuyện càng khiến ta kinh ngạc, điều tồi tệ vẫn có thể tạo ra sự tốt lành, điều tốt lẫn điều xấu giống như những cái bánh răng liên kết với nhau để vận hành một hệ thống gì đó vô cùng lớn lao vượt qua sự lý giải của con người, chính điều đó tạo ra sự sống. Trong cuốn sách có 2 đoạn cực kỳ quan trọng, đó là lời của Boris ở phần cuối và những suy nghĩ của Theo ở những trang cuối; nếu bạn đọc sách mà cảm thấy lạc lõng và khó hiểu thì nhớ đọc thật kỹ chúng, chúng là lời giải cho tất cả.

Một bài viết không thể nói hết những gì mà tôi cảm nhận, những gì tôi hiểu cũng rất nhỏ nhoi đối với hàm ý truyền tải của tác phẩm, nhưng có lẽ đủ làm khung sườn để bạn liên kết các sự kiện với nhau, mà điều này rất cần thiết với các tác phẩm dài. Thật ra thì trong khi đọc tôi cứ nghĩ cuốn này sẽ giống những tác phẩm của Sartre hoặc Camus, nghĩa là mô tả một thế giới hiện thực đầy khổ đau và tồi tệ trong nỗi thất vọng não nề, rồi sau đó xem cái thế giới lý tưởng luôn tồn tại trong con người là những thứ vô nghĩa; tác phẩm này chỉ giống ở điều đầu – cái hiện thực tồi tệ, nhưng khác trong sự nhận định về điều sau – thế giới lý tưởng, với tác giả, cái thế giới lý tưởng ấy chính là cứu cánh của con người, chính nó tạo ra sự sống, chính nó giúp ta sống, và cũng chính nó đã kéo ta lên để không trở thành một phần của đống bùn nhơ đang tồn tại. Bạn tin vào điều gì thì bạn sẽ trở thành như thế, vì vậy nhớ cẩn thận khi chọn lựa niềm tin.

Cảm ơn các bạn đã đọc bài, nhớ chia sẽ bài viết và giới thiệu Chí Blog đến mọi người, và tích cực “cứu tế” để mình có thêm động lực viết bài nghen.

OCB – ngân hàng phương đông, tk: 0003100008898001, NGUYỄN MINH CHÍ, chi nhánh Thủ Đức. Hoặc: Nguyễn Minh Chí, NH TMCP SAI GON THUONG TIN CN TIEN GIANG, Số TK: 0601 4671 8526

Top 50 bài review sách văn học kinh điển của Chí Blog

Facebook Comments

About Author

Minh Chí

Bạn tôi góp ý là: nhiều người ở VN thích làm màu, nên tôi cần làm màu hơn thế. Cho nên các bạn cứ nghĩ tôi rất "đỉnh" là được!

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Next Post

Bàn về sách: đọc sách có đẳng cấp không? Có cái gọi là thành phần ưu tú không?

CN Th4 28 , 2019
Hôm nay đọc vài bài tranh luận về văn hóa đọc ở VN trên một Group, có bài khuyên đọc sách nên có chọn lọc, có bài phản biện, rồi những comment của nhiều người; đọc xong khá bức xúc nên viết bài này. Tình hình là ở nước ta […]

You May Like

Translate» English - Vietnamese