Review phim Exam (2009): sinh tồn đa chủng tộc

Trong thời đại mới, chúng ta cần đặt lại câu hỏi về bản chất của sự đấu tranh sinh tồn. Bạo lực có thật sự giải quyết được vấn đề? Hay là thứ khác? Exam (2009) có IMDb 6.8, là một phim rất thú vị với nhiều yếu tố, gồm tâm lý, chút ít kinh dị, văn hóa, giả tưởng, trí tuệ, bản chất con người. Có nhiều phim kinh dị lấy đề tài về cuộc thi sinh tồn mà cuối cùng chỉ một người sống sót, nhưng phim này đi theo một chiều hướng khác. Trước khi viết tiếp thì tôi cũng xin lỗi các bạn đọc giả là bài viết có một vài nhận định sẽ chạm sự tự tôn của các bạn, nhưng đó không phải ý của tôi, tôi chỉ phân tích những gì phim đã thể hiện. Tất nhiên sự thể hiện đó cũng có phần đúng với thực tế mà chúng ta phải chấp nhận. Tôi nói là “có phần” chứ không phải là “tất cả”.

Hãy tưởng tượng, bối cảnh phim diễn ra ở nước Anh, thế giới trong tình cảnh diễn ra một đại dịch, có một loại “virus” khiến nhiều người chết. Một công ty y dược quốc tế tuyển trợ lý, có 8 người được vào cuộc thi cuối cùng, họ thuộc về nhiều chủng tộc khác nhau với các nền văn hóa khác nhau. Có thể nói 8 ứng cử viên này đại diện cho bộ mặt thế giới chúng ta, gồm 4 nam và 4 nữ. Rất xin lỗi các anh đàn ông châu Á, vì các anh không thuộc về 8 người này, có một người đàn ông thuộc về khu vực Trung Đông, nhưng nơi đó có một nền văn hóa rất khác biệt với chúng ta. Có một phụ nữ châu Á (TQ) nhưng lại bị đánh giá rất thấp. Điều này cho thấy dân phương tây không xem trọng người châu Á trên bình diện quốc tế, và địa vị đàn ông xếp sau cả phụ nữ. Nói ra thì quả thực rất xấu hỗ, nhưng thực tế cho thấy người châu Á hầu như rất ít đóng góp cho sự tiến bộ của nhân loại, từ triết học, văn học, nghệ thuật, cho đến phương diện khoa học kỹ thuật. Tại sao vậy nhỉ?

Một số nhận định sau khi xem phim:

Người châu Á suy nghĩ đơn giản, thiếu chiều sâu. Đây là một cuộc thi trí tuệ chứ không phải một cuộc thi viết, chưa tìm ra câu hỏi mà đã viết câu trả lời. Từ đó cũng lộ ra hai nhược điểm khác, đó là vội vã và không biết làm việc nhóm, không biết cách hợp tác để tạo ra sức mạnh. Đây là những nhược điểm vô cùng trí mạng trong thời đại ngày nay.

Người Pháp giàu cảm xúc và có phần yếu đuối, nhắc đến Pháp thì chúng ta nghĩ đến sự lãng mạn, phong trào hiện sinh, họ là một trong những kẻ bại trận đầu tiên trong các cuộc chiến tranh thế giới. Tuy nhiên những đóng góp của họ trên phương diện văn học và y tế là vô cùng lớn lao, cũng như các tổ chức nhân đạo. Họ có vẻ “con người” nhất khi so với nhiều nền văn hóa khác.

Cô gái tóc nâu hình như thuộc mỹ latinh, năng động, giàu sức sống, táo bạo, tự cho là thông minh nên dễ bị người khác lợi dụng. Điều đó cũng có phần đúng, vì Tân Thế Giới không có một bề dày lịch sử như cựu lục địa châu Âu.

Ngoài ra chúng ta cũng thấy được những mâu thuẫn vẫn luôn tồn tại, đó là sự phân biệt chủng tộc da trắng – da đen. Trong 9 diễn viên (đã loại trừ anh bảo vệ), chúng ta có thể xác định chiếm ưu thế nhất là 4 người da trắng, sau đó là 2 người da đen. Sự xung đột chắc chắn sẽ phát sinh giữa hai người đàn ông, trắng và đen. Phim phác họa người đàn ông da trắng là kẻ sâu độc, tráo trở; còn người da đen thì tuy có thiên hướng bạo lực nhưng vẫn là một người tốt. Tuy nhiên trong sự đối đầu giữa họ thì cuối cùng ai sẽ là người chiến thắng? Có lẽ có sự thiên vị từ người viết kịch bản, nhưng đó cũng là thực tế.

Nhìn vào kịch bản, chúng ta có thể phần nào đọc được suy nghĩ của người da trắng, họ không thể phủ nhận sự tồn tại của người da đen và vai trò của người da đen trong văn hóa của họ, nhưng người da đen vẫn luôn bị đánh giá thấp hơn. Người da trắng nhìn người da đen theo hai phương thức, điều thứ nhất là bạo lực nhưng có phần ngây thơ, điều thứ hai là mặc dù ở vị trí cao cấp (vị quản lý cuộc thi) nhưng chỉ đóng vai trò thay thế, như một vị quản gia.

Chí Blog có kịch bản phim điện ảnh, ai mua không?

Phim cũng đặc tả văn hóa và cách đối xữ của đàn ông Trung Đông đối với phụ nữ, đó là sự tàn bạo, thâm độc. Về tính cách thích sự may rủi có lẽ là đúng, vì họ sống trên sa mạc, thường xuyên đối diện với sinh và tử, mỗi sự chọn lựa giống như một lần đánh cược mạng sống.

Trong những cuộc thi cao cấp thì kiến thức và kỹ năng là vô cùng cần thiết, nhưng trên hết, thứ quyết định thắng thua không do chúng, mà nó là chiều sâu của tinh thần. Giống như cái kết của phim, câu hỏi luôn nằm ngay trước mắt nhưng tất cả đều không nhìn thấy, để tìm thấy câu hỏi thì ứng cử viên phải có khả năng nhìn ra sự thật, sự thật về con người, sự thật về cuộc sống, nhìn thấu những gì đang diễn ra, những chi tiết, phân tích và tổng hợp tất cả lại. Nhớ đừng nhầm lẫn điều này với cách mà người ta phân tích và tổng hợp dữ liệu, vì chúng là hai đẳng cấp hoàn toàn khác nhau, cái thấp chỉ là kỹ năng và là phương pháp, cái cao thì là sự thấu hiểu – ngộ tính, nhìn sâu vào bản chất sự việc.

Mỗi ứng cử viên đều có ưu điểm và khuyết điểm, chỉ riêng một người không thấy khuyết điểm, đó là cô gái tóc vàng. Ý tôi không nói về ưu thế trong cuộc thi hay kết quả của nó, ý tôi là hình như phụ nữ tóc vàng phương tây rất được ưu ái trong sự mô tả tính cách, đó là tỉ mỹ, giàu lòng nhân ái, thông minh. Trong khi những phụ nữ còn lại thì hoặc đầu óc đơn giản, hoặc táo bạo vội vã, hoặc dối trá, hoặc yếu đuối; đàn ông thì hoặc ngây thơ, hoặc bạo lực, hoặc tráo trở, hoặc thâm độc. Có thể nói dân phương tây rất tôn vinh phụ nữ tóc vàng; điều đó cũng gắn với thực tế, ví như nữ hoàng nước Anh, bà thủ tướng nước Đức, và hình như chủ tịch nghị viện châu Âu cũng là phụ nữ. Có lẽ thế giới này chỉ còn thiếu một điều, đó là một phụ nữ lên làm tổng thống ở Mỹ. Thành ra các quý ông châu Á không cần phải cảm thấy phẫn nộ hoặc mặc cảm tự ti, vì phụ nữ lên nắm quyền đang là xu hướng.

Mặc dù tôi nói phim đi theo chiều hướng khác với các bộ phim cùng thể loại, nhưng diễn biến của nó vẫn diễn ra đúng với bản chất con người. Đó là thiên hướng bạo lực, vì mưu lợi nên người ta bất chấp tất cả. Đặt biệt là khi đối diện với những quy định của cuộc thi, họ nghĩ rằng cái gì không bị “cấm” thì đều có thể làm, và điều họ làm đều là sự phá hoại và những ý nghĩ xấu xa tiêu cực. Có lẽ đó cũng là quy luật của đấu tranh sinh tồn, nhưng nếu nó không có giới hạn thì chính những thứ đó sẽ giết chết họ.

Thế giới của chúng ta đã đổi thay, mỗi thiên hướng hủy diệt vào lúc này sẽ mang lại những hậu quả vô cùng khủng khiếp. Chúng ta có thể nhìn thấy điều này trong thực tế, sự thống trị bằng bạo lực chỉ khiến nó đi đến sự sụp đổ. Sự sinh tồn ngày nay không phải dựa vào giết chóc, mà dựa vào những phương thuốc mang lại sự sống, nơi nào có phương thuốc ấy thì con người sẽ tranh nhau đến để “bị thống trị”. Đó chính là lý do vì sao mà phương tây luôn là những kẻ đi tiên phong trong thời đại của chúng ta.

Để xã hội tốt đẹp hơn – Hãy ủng hộ tài chính Chí Blog:

Hàng tháng: https://www.patreon.com/chi_blog_movie_reviews

Paypal: https://www.paypal.com/paypalme/nguyenminhchi2806

Bank – Người nhận: Nguyễn Minh Chí, NH TMCP SAI GON THUONG TIN CN TIEN GIANG, Số TK: 0601 4671 8526

Ví momo: